“Cho vay nặng lãi” trên các app vay online- Nạn thu hồi nợ “khủng bố tinh thần”
Trong vài năm trở lại đây, vay tiền qua ứng dụng (app vay online) phát triển bùng nổ tại Việt Nam. Chỉ cần số điện thoại, CMND/CCCD và vài thao tác, người vay được giải ngân nhanh trong vài phút. Tuy nhiên, nhiều ứng dụng cho vay nặng lãi núp bóng “hỗ trợ tài chính nhanh”, “tín dụng tiêu dùng cá nhân” đang lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân để thu lợi bất chính. Tội cho vay nặng lãi được quy định tại Điều 201 Bộ luật Hình sự năm 2015 với khung phạt từ 50-200 triệu đồng hoặc cải tạo không giam giữ đến 3 năm (khoản 1), có thể lên đến 3 năm tù nếu thu lợi bất chính từ 100 triệu đồng trở lên (khoản 2). Hành vi thu hồi nợ bằng khủng bố tinh thần có thể cấu thành nhiều tội danh khác nhau tuỳ tình tiết cụ thể
1. Khái niệm và yếu tố cấu thành tội “cho vay nặng lãi”
Theo Điều 2 của Nghị quyết 1/2021/NQ- HĐTP, “cho vay nặng lãi” là cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên mức lãi suất cao nhất quy định tại Điều 468 của Bộ luật Dân sự năm 2015 (hiện nay là 20%/năm, tức lãi suất từ 100%/năm trở lên mới cấu thành tội phạm).
Yếu tố khách quan:
- Hành vi cho vay với lãi suất gấp 5 lần trở lên mức tối đa theo Bộ luật Dân sự
- Thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng trở lên hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm
Yếu tố chủ quan: Cố ý trực tiếp, biết rõ mức lãi suất vượt quá quy định pháp luật
2. App vay online có phải là tổ chức tín dụng hợp pháp không?
Phần lớn các app vay tiền trên mạng không phải là tổ chức tài chính được cấp phép. Nhiều ứng dụng hoạt động thông qua:
- Công ty “ma”, không có giấy phép kinh doanh tài chính
- Tổ chức nước ngoài đặt máy chủ ở nước ngoài
- Nhóm cá nhân tự phát, núp bóng dịch vụ hỗ trợ tài chính
Khi hoạt động không hợp pháp, các app này không bị kiểm soát về lãi suất, phí, điều khoản… và thường vi phạm pháp luật hình sự.
3. Các dấu hiệu nhận diện app cho vay nặng lãi
Người dân có thể xem xét các dấu hiệu sau:
- Lãi suất không rõ ràng, mập mờ bằng “phí dịch vụ- phí thẩm định- phí quản lý”
- Giải ngân nhanh nhưng số tiền thực nhận thấp hơn nhiều số tiền vay
- Thời hạn vay ngắn (5-14 ngày), phí phạt cao
- Bắt buộc cấp quyền truy cập danh bạ, camera, ảnh
- Nhắn tin đe doạ, gọi điện khủng bố khi đến hạn trả
Nếu xuất hiện một trong các dấu hiệu trên, khả năng cao là app cho vay nặng lãi.
4. Trách nhiệm hình sự đối với hành vi “cho vay nặng lãi’
4.1. Tội cho vay lãi nặng
Điều 201 cùa Bộ luật Hình sự 2015 quy định:
- Khoản 1: Phạt tiền từ 50-200 triệu đồng hoặc cải tạo không giam giữ đến 3 năm
- Khoản 2: Thu lợi bất chính từ 100 triệu đồng trở lên- phạt tiền từ 200 triệu đồng đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm
- Khoản 3: Hình phạt bổ sung- phạt tiền từ 30-100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ/hành nghề 1-5 năm
4.2. Tội danh kèm theo khi app đòi nợ bằng đe doạ
Nếu nhân viên app hoặc đơn vị thu hồi nợ:
- Đe doạ tung ảnh nhạy cảm
- Gửi tin nhắn xúc phạm danh dự
- Ghép ảnh bôi nhọ
- Gọi điện quấy rối người thân
Thì có thể bị xử lý thêm các tội:
- Tội cưỡng đoạt tài sản (Điều 170 BLHS)
- Tội làm nhục người khác (Điều 155 BLHS)
- Tội đe doạ giết người (Điều 133 BLHS) nếu có lời lẽ nghiêm trọng
- Tội sử dụng trái phép dữ liệu cá nhân
- Tội đưa thông tin trái phép lên mạng (Điều 288 BLHS)
Mức phạt có thể từ phạt tiền đến phạt tù 3-15 năm, tuỳ hành vi
4.3. Nguyên tắc xử lý
Điều 3 của Nghị quyết 1/2021/NQ- HĐTP nhấn mạnh:
- Ưu tiên hình phạt tiền làm hình phạt chính
- Áp dụng hình phạt tù khi có tính chất chuyên nghiệp, hoạt động dưới hình thức băng nhóm
- Áp dụng nghiêm khác hình phạt tiền bổ sung khi hình phạt chính không phải là phạt tiền
5. Người vay cần làm gì khi bị đe doạ hoặc ép trả nợ?
5.1. Ngừng làm theo yêu cầu của app
Không gửi ảnh, video, không chuyển thêm tiền để “gia hạn” hay “xoá nợ”, tránh bị lừa tiếp
5.2. Thu thập toàn bộ chứng cứ
- Ghi âm cuộc gọi
- Lưu tin nhắn
- Chụp màn hình ứng dụng, lịch sử giao dịch
- Ghi lại số điện thoại/ tài khoản mạng xã hội đe doạ
- Lưu ảnh/clip bị bôi nhỏ (nếu có)
Chứng cứ sẽ là cơ sở quan trọng để cơ quan công an xử lý
5.3. Yêu cầu luật sư hỗ trợ
Luật sư sẽ giúp:
- Đánh giá khoản vay có dấu hiệu phạm pháp hay không
- Soạn đơn tố giác đúng quy định
- Làm việc với cơ quan công an
- Hướng dẫn xử lý khi bị đăng tin bôi nhọ
- Tư vấn cách chấm dứt quan hệ vay hợp pháp
Hành vi cho vay lãi nặng trên các app vay online đang là vấn đề pháp lý nhức nhối. Người dân cần hiểu rõ quyền cùa mình và mạnh dạn tố giác khi bị đe doạ, khủng bố tinh thần. Việc nắm chắc quy định pháp luật sẽ giúp bạn giảm thiểu rủi ro, tránh bị lợi dụng và bảo vệ quyền lợi chính đáng
Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi, hy vọng rằng, những ý kiến tư vấn này, sẽ giúp làm sáng tỏ các vấn đề mà Quý vị đang quan tâm. Để có thể làm rõ hơn và chi tiết từng vấn đề nêu trên cũng như các vấn đề pháp lý mà quý vị đang cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn. Xin vui lòng liên hệ ngay cho chúng tôi theo địa chỉ email: luatsaosang@gmail.com hoặc qua tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 để nhận được sự tư vấn, giải đáp và hỗ trợ từ Luật Sao Sáng. Trân trọng cảm ơn!
