1. Thẩm quyền thu hồi và giải phóng mặt bằng

Theo quy định tại Điều 83 Luật Đất đai 2024, cơ quan có thẩm quyền thu hồi đất bao gồm:

• UBND cấp tỉnh: Có thẩm quyền thu hồi đất trong các trường hợp liên quan đến tổ chức trong nước, tổ chức tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao, tổ chức có vốn đầu tư nước ngoài...
• UBND cấp huyện: Thực hiện thu hồi đất đối với hộ gia đình, cá nhân và cộng đồng dân cư.

Các trường hợp cụ thể bị thu hồi đất gồm: vi phạm pháp luật đất đai; tự nguyện trả lại đất; chấm dứt quyền sử dụng đất theo quy định; cần thu hồi để phục vụ quốc phòng, an ninh hoặc dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

                         

2. Trình tự, thủ tục thu hồi và giải phóng mặt bằng

Bước 1: Thông báo thu hồi đất

Cơ quan có thẩm quyền sẽ ra thông báo thu hồi đất theo đúng kế hoạch sử dụng đất đã được duyệt. Thông báo phải được gửi đến từng người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất, và thông báo rộng rãi qua các phương tiện thông tin đại chúng, niêm yết tại trụ sở UBND cấp xã và khu dân cư nơi có đất thu hồi.

Thời gian báo trước:

• Đất nông nghiệp: ít nhất 90 ngày.
• Đất phi nông nghiệp: ít nhất 180 ngày.

Nếu không thể gửi trực tiếp, cơ quan có thẩm quyền sẽ công khai thông báo trên báo chí, đài phát thanh - truyền hình và cổng thông tin điện tử.

Hiệu lực của thông báo: 12 tháng kể từ ngày ban hành.

Bước 2: Khảo sát, đo đạc, kiểm đếm tài sản trên đất

UBND cấp xã và tổ chức có nhiệm vụ bồi thường sẽ tiến hành điều tra, đo đạc, thống kê tài sản trên đất. Người sử dụng đất có trách nhiệm phối hợp.

Nếu người sử dụng đất không hợp tác, cơ quan có thẩm quyền sẽ gửi văn bản vận động. Sau thời hạn 10 ngày kể từ khi kết thúc vận động, nếu vẫn không chấp hành, UBND cấp huyện sẽ ra quyết định kiểm đếm bắt buộc, và có thể tiến tới cưỡng chế kiểm đếm nếu cần.

Bước 3: Lập và lấy ý kiến về phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư

Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường sẽ phối hợp với UBND xã lập phương án bồi thường, tổ chức họp lấy ý kiến người dân bị thu hồi đất và niêm yết công khai phương án.

Biên bản lấy ý kiến phải có chữ ký xác nhận của đại diện hộ dân, UBND xã. Nếu có ý kiến không đồng thuận, tổ chức bồi thường phải đối thoại, điều chỉnh phương án (nếu cần) trước khi trình UBND cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án.

Bước 4: Ban hành quyết định thu hồi đất

Sau khi phương án bồi thường được phê duyệt, UBND cấp có thẩm quyền sẽ ban hành quyết định thu hồi đất chính thức.

Bước 5: Tiến hành chi trả bồi thường và hỗ trợ, tái định cư

Cơ quan chức năng sẽ tổ chức chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ, bố trí tái định cư (nếu có). Người dân có trách nhiệm bàn giao mặt bằng cho Nhà nước.

Nếu không tự nguyện bàn giao, chính quyền địa phương sẽ vận động trong 10 ngày. Sau thời gian đó mà người dân vẫn không bàn giao, UBND cấp huyện sẽ ra quyết định cưỡng chế thu hồi đất.

Bước 6: Thực hiện cưỡng chế thu hồi đất

Khi người sử dụng đất không chấp hành việc giao đất theo quyết định đã ban hành, lực lượng chức năng sẽ tiến hành cưỡng chế thi hành. Nếu người bị cưỡng chế không có mặt hoặc từ chối nhận quyết định, UBND cấp xã sẽ lập biên bản để làm căn cứ xử lý.

Tổng kết

Toàn bộ trình tự thu hồi đất phục vụ quốc phòng, an ninh và phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng bao gồm 6 bước chính từ thông báo thu hồi đến thực hiện cưỡng chế nếu cần. Trong quá trình này:

• Người có đất bị thu hồi có quyền được thông tin, tham gia ý kiến vào phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư;
• Đồng thời, cũng có nghĩa vụ phải bàn giao đất theo quyết định của cơ quan Nhà nước, tránh trường hợp bị cưỡng chế.

Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi, hy vọng rằng, những ý kiến tư vấn này, sẽ giúp làm sáng tỏ các vấn đề mà Quý vị đang quan tâm. Để có thể làm rõ hơn và chi tiết từng vấn đề nêu trên cũng như các vấn đề pháp lý mà Quý vị đang cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn. Xin vui lòng liên hệ ngay cho chúng tôi theo địa chỉ email: luatsaosang@gmail.com hoặc qua Tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 - 0972.17.27.57 để nhận được sự tư vấn, giải đáp và hỗ trợ từ Luật Sao Sáng. Trân trọng cảm ơn!