1. Thủ tục hải quan là gì?

Căn cứ khoản 23 Điều 4 Luật Hải quan năm 2014 quy định: “Thủ tục hải quan là các công việc mà người khai hải quan và công chức hải quan phải thực hiện theo quy định của Luật này đối với hàng hóa, phương tiện vận tải”.

Có thể hiểu đơn giản, thủ tục hải quan là một chuỗi các công việc mà người khai hải quan và công chức hải quan cần thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, cụ thể là theo Luật Hải quan 2014, để đảm bảo việc quản lý hàng hóa, phương tiện vận tải nhập khẩu hoặc xuất khẩu được thực hiện một cách hợp pháp và hiệu quả.

2. Hồ sơ hải quan bao gồm những gì?

Căn cứ theo Điều 24 của Luật Hải quan năm 2014, hồ sơ hải quan bao gồm các tài liệu cần thiết để thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.

"Điều 24. Hồ sơ hải quan

1. Hồ sơ hải quan gồm:

a) Tờ khai hải quan hoặc chứng từ thay thế tờ khai hải quan;

b) Chứng từ có liên quan.

Tùy từng trường hợp, người khai hải quan phải nộp hoặc xuất trình hợp đồng mua bán hàng hóa, hóa đơn thương mại, chứng từ vận tải, chứng từ chứng nhận xuất xứ hàng hóa, giấy phép xuất khẩu, nhập khẩu, văn bản thông báo kết quả kiểm tra hoặc miễn kiểm tra chuyên ngành, các chứng từ liên quan đến hàng hóa theo quy định của pháp luật có liên quan.

2. Chứng từ thuộc hồ sơ hải quan là chứng từ giấy hoặc chứng từ điện tử. Chứng từ điện tử phải bảo đảm tính toàn vẹn và khuôn dạng theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử.

3. Hồ sơ hải quan được nộp, xuất trình cho cơ quan hải quan tại trụ sở cơ quan hải quan.

Trường hợp áp dụng cơ chế một cửa quốc gia, cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành gửi giấy phép xuất khẩu, nhập khẩu, văn bản thông báo kết quả kiểm tra, miễn kiểm tra chuyên ngành dưới dạng điện tử thông qua hệ thống thông tin tích hợp.

4. Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định mẫu tờ khai hải quan, việc sử dụng tờ khai hải quan và chứng từ thay thế tờ khai hải quan, các trường hợp phải nộp, xuất trình chứng từ có liên quan quy định tại khoản 1 Điều này."

3. Quy trình làm thủ tục quan?

Gồm các bước sau:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ hải quan

Bộ chứng từ cơ bản cần phải có khi làm thủ tục hải quan bao gồm:

• Hợp đồng thương mại.
• Hóa đơn thương mại.
• Phiếu đóng gói.
• Vận đơn đường biển (nếu hàng hóa đi bằng đường biển) hoặc vận đơn đường hàng không (nếu hàng hóa đi bằng đường hàng không).
• Chứng nhận xuất xứ (Certificate of Origin).
• Giấy phép xuất nhập khẩu.

Bước 2: Khai báo hải quan

- Khai báo hải quan điện tử qua hệ thống VNACCS/VCIS (đối với hải quan điện tử): Doanh nghiệp hoặc đại lý hải quan kê khai các thông tin về người xuất khẩu, người nhập khẩu, cung cấp thông tin về hàng hóa như tên hàng, số lượng, đơn giá, thành tiền và nộp hồ sơ hải quan trực tuyến.

- Sau khi khai báo, hệ thống sẽ phân luồng hàng hóa theo ba luồng: Luồng xanh, Luồng vàng, hoặc Luồng đỏ.

• Luồng xanh: Hàng hóa được thông quan ngay mà không cần kiểm tra thực tế hàng hóa.
• Luồng vàng: Hải quan sẽ kiểm tra hồ sơ giấy, nhưng không kiểm tra hàng hóa thực tế.
• Luồng đỏ: Hàng hóa phải trải qua cả kiểm tra hồ sơ và kiểm tra thực tế.

Bước 3: Nộp thuế và phí hải quan

- Doanh nghiệp cần thực hiện nghĩa vụ nộp thuế xuất nhập khẩu và các loại lệ phí liên quan (nếu có). Các loại thuế thường bao gồm:

• Thuế xuất nhập khẩu.
• Thuế giá trị gia tăng (VAT).
• Thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có).
• Thuế bảo vệ môi trường (nếu có).

- Việc đóng thuế và lệ phí có thể thực hiện qua hệ thống ngân hàng hoặc tại các cửa khẩu hải quan.

Bước 4: Kiểm tra và thông quan hàng hóa

- Nếu hàng hóa bị phân vào luồng vàng hoặc luồng đỏ, chủ hàng hoặc đại lý phải nộp bản giấy của bộ hồ sơ cho hải quan để kiểm tra.

- Hải quan sẽ kiểm tra:

• Nếu tờ khai luồng vàng: Hải quan chỉ kiểm tra hồ sơ.
• Nếu tờ khai luồng đỏ: Hải quan kiểm tra thực tế hàng hóa (cân, đo, kiểm đếm) và hồ sơ giấy.

- Sau khi hoàn thành các thủ tục kiểm tra và đóng thuế đầy đủ, cơ quan hải quan sẽ cấp phép thông quan hàng hóa. Doanh nghiệp có thể nhận hàng từ cảng hoặc kho lưu trữ.

Bước 5: Lưu trữ hồ sơ

Sau khi hoàn tất thủ tục hải quan, doanh nghiệp cần phải lưu trữ toàn bộ hồ sơ liên quan trong một khoảng thời gian nhất định theo quy định của pháp luật (thường là 5 năm). Hồ sơ này cần thiết để phục vụ cho việc kiểm tra sau thông quan và đối chiếu sau này.

4. Thời gian hoàn thành thủ tục hải quan?

- Hàng hóa luồng xanh: Doanh nghiệp sẽ được thông quan hàng hóa ngay lập tức mà không cần kiểm tra thực tế hàng hóa hay kiểm tra hồ sơ giấy. Do đó, thời gian hoàn thành thủ tục hải quan chỉ trong khoảng 15 - 30 phút.

- Hàng hóa luồng vàng: Hải quan sẽ yêu cầu kiểm tra hồ sơ giấy, do đó doanh nghiệp phải nộp đầy đủ giấy tờ để hải quan xét duyệt. Thời gian hoàn thành thường từ 2 - 4 giờ, nhưng có thể kéo dài nếu hồ sơ phức tạp.

- Hàng hóa luồng đỏ: Nếu tờ khai bị luồng đỏ, hải quan sẽ yêu cầu kiểm tra thực tế hàng hóa, thường bao gồm việc cân đo, kiểm tra mã hàng, loại hàng, số lượng và đối chiếu với hồ sơ. Để hàng hóa được thông quan, quá trình này phải mất khoảng 1 - 2 ngày, có thể kéo dài hơn nếu hàng hóa phức tạp hoặc có sai sót trong bộ chứng từ và hàng hóa thực tế không khớp với thông tin trên bộ chứng từ.

- Thủ tục hải quan ưu tiên: Áp dụng cho các doanh nghiệp được ưu tiên, miễn kiểm tra hồ sơ và hàng hóa. Quy trình làm thủ tục hải quan ưu tiên rất nhanh, có thể chỉ từ 15 - 30 phút là đã được hoàn tất, hàng hóa được thông quan.

- Đối với hàng hóa cần kiểm tra chuyên ngành: Thời gian hoàn thành sẽ từ 1 - 3 ngày tùy thuộc vào yêu cầu kiểm tra. Thời gian hoàn thành sẽ phụ thuộc vào thời gian xử lý của các cơ quan chức năng liên quan.

Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi, hy vọng rằng, những ý kiến tư vấn này, sẽ giúp làm sáng tỏ các vấn đề mà Quý vị đang quan tâm. Để có thể làm rõ hơn và chi tiết từng vấn đề nêu trên cũng như các vấn đề pháp ý mà Quý vị đang cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn. Xin vui lòng liên hệ ngay cho chúng tôi theo địa chỉ email: luatsaosang@gmail.com hoặc qua tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 - 0972.17.27.57 để nhận được sự tư vấn, giải đáp và hỗ trợ từ Luật Sao Sáng.  Trân trọng cảm ơn!