1. Lí do hạn chế việc rút BHXH 1 lần

Các chuyên gia an sinh cho rằng, một trong những nguyên nhân dẫn đến số người nhận BHXH một lần tăng là do việc thiết kế chính sách BHXH hiện hành còn những rào cản, dẫn tới chưa có khả năng thu hút sự tham gia của NLĐ. Cụ thể, quy định điều kiện về thời gian đóng góp tối thiểu để được hưởng lương hưu dài, dẫn đến giảm nỗ lực tiếp tục tham gia đóng góp của một bộ phận NLĐ; điều kiện nhận BHXH một lần khá dễ dàng, mức hưởng cao hơn so với mức đóng góp của NLĐ (mức đóng 8% tiền lương tháng vào quỹ hưu trí và tử tuất- một năm đóng 0,96 tháng lương, trong khi lại được hưởng từ 1,5-2 tháng lương cho mỗi năm đóng).

Những người nhận BHXH một lần chủ yếu từ 20-39 tuổi, trong đó nhiều nhất là từ 25-29 tuổi (chiếm 27,6%). Số người có trên 10 năm đóng BHXH có xu hướng nhận BHXH một lần ngày càng tăng. Theo các chuyên gia, số người nhận BHXH một lần có xu hướng tăng đang đặt ra thách thức lớn trong việc thực hiện mục tiêu an sinh xã hội. Bởi việc nhận BHXH một lần đồng nghĩa với việc giảm hoặc mất cơ hội được hưởng lương hưu khi về già, ảnh hưởng đến cuộc sống của chính NLĐ cũng như với gia đình họ và xã hội; đồng thời cũng là một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ bao phủ tham gia BHXH trong cả nước tăng chậm.

Chính vì thế, nhà nước đã đưa ra chính sách hạn chế việc rút BHXH một lần và điều này đã được Quốc hội thể hiện rõ trong Nghị quyết 28/NQ-TW, với mục tiêu giảm thiểu tình trạng người lao động nhận BHXH một lần, đồng thời khuyến khích họ bảo lưu thời gian tham gia để hưởng chế độ hưu trí sau này. Đây là một bước đi quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động, giúp họ có một tương lai ổn định hơn. Sự tham gia liên tục của người lao động không chỉ đảm bảo quyền lợi cho bản thân họ mà còn góp phần vào sự phát triển chung của xã hội, tạo ra một nền tảng an sinh xã hội ổn định cho các thế hệ tương lai.

2. Các trường hợp không được rút BHXH 1 lần từ năm 2025

Theo Điều 70 của Luật BHXH 2024, đã được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp thứ 7, có sự điều chỉnh đáng chú ý về việc rút BHXH một lần. Cụ thể, người lao động có thời gian đóng BHXH trước ngày luật này có hiệu lực (01/7/2025) sẽ vẫn có khả năng rút BHXH một lần nếu đã chấm dứt tham gia BHXH và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc hoặc BHXH tự nguyện sau 12 tháng. Tuy nhiên, người lao động này phải có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm và phải có đề nghị rút. Như vậy, dù cho người lao động mới bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 30-6-2025, họ vẫn có quyền rút BHXH một lần nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện nêu trên.

Đối với những người bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/7/2025 trở đi, quy định về việc rút BHXH một lần sẽ trở nên khắt khe hơn. Cụ thể, họ chỉ được phép rút BHXH một lần trong một số trường hợp đặc biệt, bao gồm: đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng chưa đủ 15 năm đóng BHXH, ra nước ngoài để định cư, đang mắc một trong những bệnh hiểm nghèo như ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS, hoặc có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên, người khuyết tật đặc biệt nặng...

Chỉ có trường hợp người lao động sau 12 tháng nghỉ việc, không tham gia BHXH và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm không được rút BHXH một lần nữa.

3. Mức hưởng BHXH một lần là bao nhiêu?

Theo Khoản 3 Điều 70 của Luật BHXH 2024, mức hưởng BHXH một lần được xác định dựa trên số năm người lao động đã đóng và mức đóng BHXH của họ, nhưng không bao gồm số tiền ngân sách nhà nước hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện. Cụ thể, mức hưởng BHXH một lần sẽ được tính như sau:

- Đối với những năm đóng BHXH trước năm 2014, mức hưởng sẽ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho mỗi năm. Trong trường hợp người lao động có thời gian đóng BHXH cả trước và sau năm 2014, nếu có tháng lẻ trong thời gian đóng trước năm 2014, những tháng lẻ đó sẽ được chuyển sang giai đoạn đóng BHXH từ năm 2014 trở đi để tính mức hưởng.

- Đối với những năm đóng BHXH từ năm 2014 trở đi, mức hưởng sẽ bằng 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho mỗi năm.

- Nếu thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm, mức hưởng sẽ được tính bằng số tiền đã đóng nhưng không quá 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.

Thời điểm tính hưởng BHXH một lần là thời điểm mà cơ quan BHXH ban hành quyết định hưởng BHXH một lần. Điều này có nghĩa là, ngay khi cơ quan BHXH đã hoàn tất các thủ tục và quyết định cho phép người lao động rút BHXH một lần, đó chính là thời điểm mà các quyền lợi, nghĩa vụ và các quy định liên quan bắt đầu có hiệu lực. Việc xác định rõ thời điểm này giúp người lao động nắm bắt chính xác thời gian và số tiền mà họ sẽ nhận được, từ đó có kế hoạch tài chính phù hợp. Hơn nữa, thời điểm này cũng liên quan đến việc tính toán các khoản trợ cấp khác, như lương hưu hay các chế độ phúc lợi khác trong tương lai. Điều này càng quan trọng hơn trong bối cảnh người lao động cần có sự chuẩn bị chu đáo cho cuộc sống sau khi nghỉ hưu. Vì vậy, việc nắm vững thời điểm tính hưởng BHXH một lần không chỉ giúp người lao động bảo vệ quyền lợi của mình mà còn tạo điều kiện cho họ có những quyết định đúng đắn về mặt tài chính và an sinh xã hội.

Như vậy, cách tính mức hưởng BHXH một lần có sự phân biệt rõ ràng giữa các giai đoạn thời gian đóng bảo hiểm, nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Quy định này giúp người lao động có thể nhận được mức hưởng xứng đáng với thời gian và mức đóng của họ, đồng thời khuyến khích việc duy trì tham gia BHXH lâu dài.

Trong bối cảnh Luật BHXH 2024 được ban hành, việc hạn chế rút BHXH một lần từ năm 2025 mang đến nhiều thay đổi quan trọng, nhằm đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động. Theo quy định, chỉ những người có thời gian đóng BHXH trước ngày 01/7/2025 và không tham gia BHXH bắt buộc sau 12 tháng mới có thể rút BHXH một lần. Đối với những người bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/7/2025, việc rút BHXH một lần chỉ được xem xét trong một số trường hợp đặc biệt. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu tình trạng người lao động rút BHXH một lần mà còn khuyến khích họ tiếp tục tham gia BHXH để đảm bảo quyền lợi về hưu trí trong tương lai.

Việc điều chỉnh này thể hiện sự nhất quán với chủ trương của Chính phủ trong việc nâng cao chế độ phúc lợi xã hội cũng như góp phần tạo ra một hệ thống BHXH bền vững hơn nhằm duy trì tính ổn định cho quỹ BHXH quốc gia, từ đó giúp cho người lao động nhận được chế độ hưu trí đầy đủ và xứng đáng hơn trong tương lai.

Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi, hy vọng rằng, những ý kiến tư vấn này, sẽ giúp làm sáng tỏ các vấn đề mà Quý vị đang quan tâm. Để có thể làm rõ hơn và chi tiết từng vấn đề nêu trên cũng như các vấn đề pháp lý mà Quý vị đang cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn. Xin vui lòng liên hệ ngay cho chúng tôi theo địa chỉ email: luatsaosang@gmail.com hoặc qua Tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 - 0972.17.27.57 để nhận được sự tư vấn, giải đáp và hỗ trợ từ Luật Sao Sáng. Trân trọng cảm ơn!