1. Nhận hối lộ là gì?

Căn cứ theo Điều 354 Bộ luật Hình sự 2015 thì nhận hối lộ là hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ lợi ích nào cho chính bản thân người đó hoặc cho người hoặc tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ. Có nghĩa là chủ thể của tội nhận hối lộ phải là người có chức vụ, quyền hạn làm việc trong các cơ quan, tổ chức. Người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội bằng cách lợi dụng quyền lực của mình hoặc tầm ảnh hưởng của mình để can thiệp đến cá nhân, tổ chức khác bằng cách thực hiện hoặc không thực hiện công việc để đạt được mục đích của họ. Sau đó, người phạm tội sẽ nhận những khoản lợi ích về tiền, tài sản hoặc các đồ vật có giá trị khác thông qua trung gian hoặc nhận trực tiếp. Người phạm tội nhận hối lộ có chức vụ, quyền hạn nhưng lại không giống như người có chức vụ, quyền hạn của tội tham ô tài sản bởi người phạm tội nhận hối lộ không lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt tài sản do mình có trách nhiệm quản lý mà chỉ lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để nhận tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác.

Có thể thấy, giữa bên nhận hối lộ và bên đưa hối lộ đã tồn tại một thoả thuận trái pháp luật, trong đó có sự thoả thuận, thống nhất về của hối lộ cũng như phương thức, thời gian, thời điểm, các vấn đề liên quan đến đưa và nhận hối lộ. Người phạm tội nhận thức được họ là người có chức vụ quyền hạn và thấy được hành vi của họ là trái pháp luật. Hành vi nhận hối lộ ít khi được thực hiện một cách công khai thuần tuý như nhận tiền hoặc tài sản trao tay hoặc nhận thù lao mà thay vào đó thì các hành vi nhận hối lộ ngày càng được thực hiện một cách tinh vi, kín kẽ và khó phát hiện hơn.

2. Nhận hối lộ bao nhiêu tiền thì bị xử lý hình sự? Khung hình phạt quy định thế nào?

Tội nhận hối lộ được cấu thành do lỗi của Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn, trực tiếp hoặc qua trung gian đã nhận hoặc sẽ nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác dưới bất kỳ hình thức nào có giá trị từ hai triệu đồng cụ thể:

Tội nhận hối lộ được quy định tại Điều 354 Bộ luật Hình sự 2015, theo đó mức xử lý hình sự được áp dụng đối với trường hợp nhận hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm hoặc đã bị kết án về một trong các tội quy định tại Mục 1, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm; lợi ích phi vật chất.

Theo quy định tại Điều 354 Bộ luật Hình sự 2015 thì những mức xử lý hình sự đối với hành vi nhận hối lộ được xác định như sau:

- Khung thứ nhất với mức phạt từ 2 đến 7 năm tù đối với những hành vi theo quy định tại Khoản 1 Điều 354 Bộ luật Hình sự 2015:

“1. Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ lợi ích nào sau đây cho chính bản thân người đó hoặc cho người hoặc tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm hoặc đã bị kết án về một trong các tội quy định tại Mục 1 Chương này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

b) Lợi ích phi vật chất….”

- Khung hình phạt từ 07 năm đến 15 năm khi có những tình tiết theo quy định tại Khoản 2 Điều 354 BLHS 2015: Có tổ chức; Lạm dụng chức vụ, quyền hạn; Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng; Gây thiệt hại về tài sản từ 1.000.000.000 đến dưới 3.000.000.000 đồng; Phạm tội 02 lần trở lên; Biết rõ của hối lộ là tài sản của Nhà nước; Đòi hối lộ, sách nhiễu hoặc dùng thủ đoạn xảo quyệt.

- Khung hình phạt từ 15 đến 20 năm tù trong trường hợp: Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng; Gây thiệt hại về tài sản từ 3.000.000.000 đồng đến dưới 5.000.000.000 đồng.

- Khung hình phạt từ 20 năm, chung thân hoặc tử hình trong trường hợp: Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá 1.000.000.000 đồng trở lên; Gây thiệt hại về tài sản 5.000.000.000 đồng trở lên.

Theo đó, hành vi nhận hối lộ chỉ cấu thành tội phạm và bị xử lý hình sự khi của hối lộ là tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác trị giá từ 2 triệu đồng trở lên hoặc dưới 2 triệu đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại Khoản 1 Điều 354 BLHS 2015.

Đối với chủ thể, hành vi nhận hối lộ được thực hiện bởi người có chức vụ quyền hạn thực hiện hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian đã nhận hoặc sẽ nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác dưới bất kì hình thức nào.Đối với trường hợp nhận  lợi ích phi vật chất (tạo mối quan hệ, hối lộ bằng cách tặng thưởng; bầu cử, bổ nhiệm chức vụ; nâng điểm thi…) việc xác định giá trị của lợi ích không có tính bắt buộc.

Về hình thức thực hiện, Bộ luật Hình sự 2015 đã mô tả hành vi nhận hối lộ là “lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ lợi ích nào (…) cho chính bản thân người đó hoặc cho người hoặc tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ”. 

Với quy định này, hành vi nhận của hội lộ cho bên thứ ba được hưởng lợi (người hoặc tổ chức khác) cũng được coi là hành vi phạm tội nhận hối lộ.

Trên đây là tư vấn của chúng tôi. Chúng tôi hy vọng rằng, ý kiến tư vấn của chúng tôi sẽ giúp làm sáng tỏ các vấn đề mà bạn đang quan tâm. Nếu bạn cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn của chúng tôi, xin hãy liên hệ trực tiếp với chúng tôi theo địa chỉ email luatsaosang@gmail.com hoặc qua Tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 -  0972.17.27.57 để nhận được sự tư vấn, hỗ trợ từ Luật Sao Sáng. Trân trọng cảm ơn!