Thẩm quyền của TAND khu vực

Trao đổi với PV, Luật sư Đặng Hồng Dương, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội cho biết sau khi bỏ TAND cấp huyện thì TAND khu vực kế thừa lại quyền hạn và trách nhiệm của TAND cấp huyện.

Thẩm quyền của TAND khu vực được mở rộng hơn khi có quyền xét xử cả những vụ án/vụ việc thuộc thẩm quyền của Toà cấp tỉnh trước sáp nhập.

Cụ thể, căn cứ Điều 3 Nghị quyết 81 thì các TAND khu vực thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Luật Tổ chức TAND, các luật tố tụng (Xét xử sơ thẩm các vụ án, vụ việc; giải quyết, xét xử vi phạm hành chính; Quyết định những vấn đề liên quan đến quyền con người, quyền và nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân theo quy định của luật...).

TAND khu vực cũng kế thừa quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của các TAND cấp huyện cũ với phạm vi địa giới hành chính phụ trách.

Đi vào từng lĩnh vực cụ thể, để đồng bộ với mô hình tổ chức toà án mới, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Bộ luật Tố tụng hình sự.

Ở lĩnh vực dân sự, hành chính, Luật đã trao quyền cho TAND khu vực được xét xử sơ thẩm hầu như tất cả các vụ án dân sự, hành chính; giải quyết phá sản; tổ chức thực hiện hoạt động hòa giải, đối thoại theo quy định của Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án. Trừ yêu cầu hủy phán quyết trọng tài, đăng ký phán quyết trọng tài vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết của một số TAND cấp tỉnh.

Còn Toà án cấp tỉnh được quyền giải quyết theo thủ tục phúc thẩm những vụ việc mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực bị kháng cáo, kháng nghị (TAND cấp tỉnh sẽ không giải quyết sơ thẩm các vụ án hành chính, vụ việc dân sự; giải quyết phá sản; tổ chức thực hiện hoạt động hòa giải, đối thoại).

Đáng chú ý, Toà án cấp tỉnh được bổ sung thêm quyền được giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực nhưng bị kháng nghị.

TAND cấp tỉnh cũng có thẩm quyền giải quyết yêu cầu hủy phán quyết trọng tài, đăng ký phán quyết trọng tài vụ việc theo quy định của Luật Trọng tài thương mại.

Nói một cách dễ hiểu, các vụ án dân sự, hành chính trước đây thuộc thẩm quyền của TAND cấp huyện, TAND cấp tỉnh - nay người dân có thể khởi kiện ở TAND khu vực.

Được xét xử các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng

Trong lĩnh vực hình sự, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự đã quy định rõ TAND khu vực xét xử sơ thẩm những vụ án hình sự về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật Hình sự quy định đến 20 năm tù.

Theo quy định hiện hành TAND cấp huyện chỉ xét xử được những phạm ít nghiêm trọng, nghiêm trọng và rất nghiêm trọng (mức cao nhất của khung hình phạt là 15 năm tù).

Về thẩm quyền xét xử vụ án hình sự của TAND cấp tỉnh được quyền xét xử sơ thẩm những vụ án về các tội phạm không thuộc thẩm quyền của TAND khu vực.

TAND cấp tỉnh được quyền xét xử các vụ án của TAND khu vực nhưng có nhiều tình tiết phức tạp, liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành, dư luận xã hội đặc biệt quan tâm; vụ án mà khi xử lý có ảnh hưởng đến chính trị, đối ngoại; vụ án mà người phạm tội là cán bộ lãnh đạo chủ chốt từ cấp tỉnh trở lên, người có chức sắc trong tôn giáo hoặc có uy tín cao trong dân tộc thiểu số...

Những vụ án đang giải quyết được xử lý thế nào?

Đối với các vụ án hình sự, hành chính, vụ việc dân sự và các vụ việc khác thuộc thẩm quyền của TAND khu vực mà TAND cấp tỉnh đang giải quyết trước ngày 1-7-2025 nhưng chưa giải quyết xong thì xử lý như sau:

- Trường hợp TAND cấp tỉnh đã nhận đơn khởi kiện, đơn yêu cầu nhưng chưa thụ lý thì chuyển cho TAND khu vực có thẩm quyền theo lãnh thổ giải quyết, trừ trường hợp Tòa án đã tiến hành phiên họp ghi nhận kết quả hòa giải, đối thoại tại Tòa án và có yêu cầu công nhận kết quả hòa giải, đối thoại thành thì TAND cấp tỉnh tiếp tục xem xét, ra quyết định.

- Trường hợp TAND cấp tỉnh đã thụ lý theo thủ tục sơ thẩm trước ngày 1-7-2025 nhưng chưa giải quyết xong thì TAND cấp tỉnh tiếp tục giải quyết.

Đối với Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao (cũ là TAND Cấp cao) có thẩm quyền theo lãnh thổ tiếp nhận nhiệm vụ sau đây:

- Giải quyết, xét xử theo thủ tục phúc thẩm vụ án hình sự, hành chính, vụ việc dân sự mà TAND cấp cao đang giải quyết; những vụ việc mà bản án, quyết định của TAND cấp cao bị hủy để giải quyết lại theo thủ tục phúc thẩm.

- Phúc thẩm vụ án hình sự, hành chính, vụ việc dân sự đã được TAND cấp tỉnh giải quyết theo thủ tục sơ thẩm mà có kháng cáo, kháng nghị.

- Giải quyết đề nghị xem xét lại, kháng nghị quyết định mở hoặc không mở thủ tục phá sản; đơn đề nghị, kháng nghị quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã phá sản thuộc thẩm quyền của TAND cấp cao; Giải quyết các vụ việc khác thuộc thẩm quyền của TAND cấp cao.

(Trích Nghị quyết 225/2025/QH15 về việc thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức VKSND, các luật tố tụng và luật khác có liên quan)

Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi, hy vọng rằng, những ý kiến tư vấn này, sẽ giúp làm sáng tỏ vấn đề mà Quý vị đang quan tâm. Để có thể làm rõ hơn và chi tiết từng vấn đề nêu trên cũng như các vấn đề pháp lý mà Quý vị đang cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn. Xin vui lòng liên hệ ngay cho chúng tôi theo địa chỉ email: luatsaosang@gmail.com hoặc qua Tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 để nhận được sự tư vấn, giải đáp và hỗ trợ từ Luật Sao Sáng. Trân trọng cảm ơn!