1. Khái quát về trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

Trạng thái tinh thần bị kích động mạnh được hiểu là phản ứng tâm lý bộc phát và dữ dội xảy ra ngay khi người phạm tội phải chịu tác động từ hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân. Sự tác động này làm giảm khả năng kiềm chế và kiểm soát hành vi của họ tại thời điểm gây án. Cần lưu ý rằng những cảm xúc ức chế kéo dài, mâu thuẫn tích tụ trước đó hoặc thù hằn từ lâu không được coi là kích động mạnh. Yếu tố then chốt để xác định trạng thái này chính là tính tức thời: hành vi sai trái của nạn nhân phải diễn ra ngay trước hoặc trong thời điểm rất gần với hành vi phạm tội, khiến người phạm tội rơi vào tình trạng mất tự chủ.

2. Cấu thành tội phạm của tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động

2.1 Khách thể

Tội phạm xâm phạm trực tiếp đến quyền sống của con người, được pháp luật bảo vệ tuyệt đối. Ngoài ra, tội phạm này còn gián tiếp xâm phạm đến trật tự an toàn xã hội, bởi dù bị kích động mạnh, hành vi tước đoạt tính mạng vẫn gây nguy hiểm nghiêm trọng cho xã hội.

2.2 Mặt khách quan của tội phạm

Mặt khách quan thể hiện qua ba dấu hiệu quan trọng:

- Hành vi tước đoạt tính mạng người khác: Người phạm tội đã thực hiện hành vi làm chết người bằng bất kỳ phương thức nào. Hậu quả chết người là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm này.

- Trạng thái tinh thần bị kích động mạnh: Đây là điều kiện bắt buộc, mang tính đặc trưng để phân biệt tội này với tội giết người thông thường. Trạng thái này phải phát sinh ngay tức thì, trực tiếp từ hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân, như:

+ Đánh đập, gây thương tích;

+ Làm nhục, xúc phạm nghiêm trọng;

+ Đe dọa xâm phạm tính mạng người phạm tội hoặc người thân;

+ Xâm hại đến danh dự, nhân phẩm một cách đặc biệt nghiêm trọng.

- Mối quan hệ nhân quả:

+ Phải chứng minh rằng nếu không có hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân, người phạm tội sẽ không rơi vào trạng thái kích động mạnh và không thực hiện hành vi tước đoạt mạng sống.

+ Nếu người phạm tội có thời gian suy nghĩ, chuẩn bị hung khí, đi tìm nạn nhân trả thù…, thì không còn được xem là phản ứng trong trạng thái kích động mạnh, và có thể bị truy cứu về tội giết người theo Điều 123 Luật này.

2.3. Mặt chủ quan của tội phạm

- Lỗi cố ý: Người phạm tội vẫn nhận thức được hành vi có thể gây chết người nhưng khả năng tự chủ bị suy giảm đáng kể do kích động mạnh. Đây là cố ý gián tiếp hoặc cố ý không hoàn toàn tự chủ, chứ không phải lỗi vô ý.

- Động cơ: Động cơ xuất phát từ phản ứng tức thời đối với hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân. Nếu động cơ xuất phát từ thù tức kéo dài, chuẩn bị từ trước, hoặc nhằm đạt mục đích khác, thì không thỏa mãn cấu thành tội này.

2.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể là người từ đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực trách nhiệm hình sự.
Không áp dụng với trường hợp người mất năng lực hành vi, bị bệnh lý làm mất khả năng nhận thức khi đó sẽ áp dụng quy định khác của BLHS.

3. Hình phạt của tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

Theo Điều 125 Bộ luật hình sự sửa đổi bổ sung 2017, 2025:

“1. Người nào giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân đối với người đó hoặc đối với người thân thích của người đó, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

2. Phạm tội đối với 02 người trở lên, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.”

KẾT LUẬN

Quy định tội này bảo đảm sự công bằng trong xét xử, cho phép Tòa án xem xét đầy đủ hoàn cảnh phạm tội và nguyên nhân từ phía nạn nhân. Từ đó, phân hóa trách nhiệm hình sự giữa hành vi bộc phát do kích động mạnh và hành vi giết người có chuẩn bị. Ngoài ra, chế định giúp định hướng giáo dục, phòng ngừa, nhất là trong các vụ án liên quan đến bạo lực gia đình, mâu thuẫn xã hội hoặc xúc phạm danh dự, nhân phẩm.

Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi, hy vọng rằng, những ý kiến tư vấn này, sẽ giúp làm sáng tỏ các vấn đề mà Quý vị đang quan tâm. Để có thể làm rõ hơn và chi tiết từng vấn đề nêu trên cũng như các vấn đề pháp lý mà quý vị đang cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn. Xin vui lòng liên hệ ngay cho chúng tôi theo địa chỉ email: luatsaosang@gmail.com hoặc qua tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 để nhận được sự tư vấn, giải đáp và hỗ trợ từ Luật Sao Sáng. Trân trọng cảm ơn !