Biến tướng trong văn hoá tặng quà ngày 20/11

Trong môi trường học đường, việc tặng quà cho giáo viên vốn nên diễn ra công khai, minh bạch, thay mặt tập thể lớp và mang tính chất biểu trưng. Nhưng ở một số nơi, quà tặng có giá trị cao, phong bì tiền mặt, hoặc quà trao riêng trong nhóm nhỏ lại xuất hiện ngày càng phổ biến. Đáng lo hơn, nhiều phụ huynh thừa nhận “tặng quà để được thầy cô quan tâm hơn”, “để con được nâng điểm”, hoặc “để giáo viên bỏ qua lỗi nhỏ”. Những suy nghĩ và hành động này khiến việc tặng quà vượt khỏi mục đích tri ân, chuyển sang mục đích trao đổi vụ lợi – dấu hiệu pháp lý quan trọng khi xem xét hành vi đưa hối lộ.

Khi nào tặng quà trở thành hành vi đưa hối lộ theo pháp luật?

Theo Điều 364 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) thì “Người nào trực tiếp hay qua trung gian đã đưa hoặc sẽ đưa cho người có chức vụ, quyền hạn làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ” thì được quy về tội đưa hối lộ.

Trong lĩnh vực giáo dục, giáo viên, đặc biệt là người chủ nhiệm hoặc người trực tiếp đánh giá học sinh, được xem là người có chức vụ, quyền hạn trong phạm vi công vụ. Điểm mấu chốt để xác định hành vi tặng quà có phải là đưa hối lộ hay không nằm ở mục đích của người tặng. Một bó hoa hay cuốn sách mang tính tri ân thuần tuý hoàn toàn không vi phạm pháp luật. Nhưng nếu quà được trao với mong muốn giáo viên “ưu ái” con em mình, bỏ qua vi phạm hoặc nâng đỡ trong thi cử, thì hành vi này đã mang đầy đủ dấu hiệu của hành vi đưa hối lộ, bất kể giá trị món quà là bao nhiêu.

Cấu thành tội phạm của tội đưa hối lộ trong bối cảnh tặng quà 20/11
Về chủ thể, bất kỳ ai từ đủ 16 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự.

Về khách thể, hành vi đưa hối lộ xâm phạm sự minh bạch, liêm chính của hoạt động công vụ. Trong môi trường giáo dục, việc này đặc biệt nguy hiểm vì ảnh hưởng trực tiếp đến sự công bằng trong đánh giá học sinh, gây méo mó môi trường sư phạm.
Về mặt khách quan, hành vi đưa hoặc hứa hẹn đưa tiền, quà, dịch vụ hay lợi ích nhằm tác động đến quyết định chuyên môn của giáo viên. Giá trị của quà tặng từ 2.000.000 đồng trở lên có thể là căn cứ truy cứu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, ngay cả khi giá trị nhỏ hơn mức này, nếu chứng minh được mục đích vụ lợi hoặc gây ảnh hưởng xấu đến hoạt động công vụ, người đưa quà vẫn có thể bị xử lý.
Về mặt chủ quan, người đưa hối lộ luôn có lỗi cố ý. Họ nhận thức rõ hành vi của mình nhằm đổi lấy lợi ích cho con em và mong muốn giáo viên sẽ thực hiện hành vi theo hướng có lợi cho mình.
Như vậy, không phải mọi món quà đều bị xem là hối lộ, nhưng nếu hành vi tặng quà đi kèm kỳ vọng “nhận ưu đãi” thì rất dễ rơi vào cấu thành tội phạm theo Điều 364 BLHS.

Kết luận

Để giữ gìn ý nghĩa văn hóa của ngày 20/11 và tránh sai phạm pháp lý, phụ huynh nên lựa chọn những món quà mang giá trị tinh thần như thiệp, hoa, sách hoặc lời cảm ơn chân thành. Giáo viên cũng cần chủ động từ chối quà có giá trị hoặc kèm theo điều kiện, đồng thời thực hiện báo cáo theo quy định phòng chống tham nhũng nếu nhận quà trong trường hợp không thể từ chối.

Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi, hy vọng rằng, những ý kiến tư vấn này, sẽ giúp làm sáng tỏ các vấn đề mà Quý vị đang quan tâm. Để có thể làm rõ hơn và chi tiết từng vấn đề nêu trên cũng như các vấn đề pháp lý mà quý vị đang cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn. Xin vui lòng liên hệ ngay cho chúng tôi theo địa chỉ email: luatsaosang@gmail.com hoặc qua tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 để nhận được sự tư vấn, giải đáp và hỗ trợ từ Luật Sao Sáng. Trân trọng cảm ơn !