1. Khái quát về tảo hôn và cơ sở pháp lý

Tảo hôn được hiểu là việc xác lập quan hệ vợ chồng khi một bên hoặc cả hai bên chưa đáp ứng điều kiện về độ tuổi kết hôn theo quy định của pháp luật. Theo Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, nam chỉ được kết hôn khi từ đủ 20 tuổi và nữ phải từ đủ 18 tuổi. Trên cơ sở đó, hành vi tổ chức tảo hôn là việc cá nhân chủ động đứng ra sắp xếp, chuẩn bị hoặc tạo điều kiện cho việc lấy vợ, lấy chồng đối với người chưa đủ tuổi kết hôn theo luật định. Đây là hành vi vi phạm pháp luật, không chỉ xâm phạm đến các quy định về hôn nhân và gia đình mà còn gây ảnh hưởng tiêu cực đến quyền và lợi ích của trẻ em, làm suy giảm tính tiến bộ của chế độ hôn nhân và đi ngược lại nguyên tắc tự nguyện trong quan hệ hôn nhân.

2. Quy định của pháp luật về tội tảo hôn

Điều 183 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung 2025 quy định:

“Người nào tổ chức việc lấy vợ, lấy chồng cho những người chưa đến tuổi kết hôn, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm.”

Việc đặt ra điều kiện “đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà còn vi phạm” thể hiện chính sách hình sự nhân đạo, ưu tiên giáo dục, răn đe trước khi áp dụng biện pháp xử lý nghiêm khắc hơn.

3. Các dấu hiệu cấu thành tội tảo hôn

Về mặt khách thể, tội tổ chức tảo hôn xâm phạm chế độ hôn nhân và gia đình được pháp luật bảo vệ, cụ thể là nguyên tắc kết hôn đúng độ tuổi, tự nguyện, tiến bộ. Việc tổ chức tảo hôn không chỉ làm suy giảm hiệu lực của các quy định pháp luật về hôn nhân mà còn tiềm ẩn nhiều hệ lụy xã hội, đặc biệt là đối với sự phát triển thể chất, tinh thần và tương lai của người chưa đủ tuổi kết hôn. Do đó, pháp luật hình sự can thiệp nhằm răn đe, phòng ngừa và loại bỏ các phong tục, tập quán lạc hậu còn tồn tại trong đời sống xã hội.

Xét về mặt khách quan của tội phạm, hành vi phạm tội thể hiện ở việc người phạm tội tổ chức việc lấy vợ, lấy chồng cho người chưa đến tuổi kết hôn. Hành vi “tổ chức” được hiểu là việc chủ động sắp xếp, điều phối, tạo điều kiện để việc kết hôn trái pháp luật diễn ra, như đứng ra bàn bạc, chuẩn bị lễ cưới, tổ chức nghi lễ theo phong tục, mai mối hoặc thúc đẩy các bên chung sống như vợ chồng. Chỉ cần người phạm tội thực hiện các hành vi mang tính tổ chức nêu trên là đã thỏa mãn dấu hiệu hành vi của tội phạm, không phụ thuộc vào việc hôn nhân đó có được đăng ký hay không.

Về mặt chủ quan, người phạm tội thực hiện hành vi với lỗi cố ý. Họ nhận thức rõ người được tổ chức kết hôn chưa đủ tuổi theo quy định của pháp luật, nhận thức được hành vi tổ chức tảo hôn là trái pháp luật, đặc biệt trong trường hợp đã từng bị xử phạt vi phạm hành chính, nhưng vẫn cố tình thực hiện. Động cơ phạm tội thường xuất phát từ phong tục, tập quán lạc hậu, áp lực gia đình hoặc quan niệm sai lệch về hôn nhân, tuy nhiên động cơ này không phải là dấu hiệu bắt buộc để định tội.

Về chủ thể, người phạm tội là người có năng lực trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Trên thực tế, chủ thể của tội tổ chức tảo hôn thường là cha mẹ, người thân trong gia đình, người có uy tín trong dòng họ hoặc người trực tiếp đứng ra sắp xếp, điều hành việc cưới hỏi. Chủ thể của tội phạm không phải là người chưa đủ tuổi kết hôn mà là người thực hiện hành vi tổ chức việc kết hôn trái pháp luật.

Kết luận

Từ những phân tích trên có thể thấy rằng, tội tổ chức tảo hôn theo Điều 183 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung 2025 là tội phạm xâm phạm chế độ hôn nhân và gia đình, được cấu thành khi người phạm tội thực hiện hành vi tổ chức việc lấy vợ, lấy chồng cho người chưa đến tuổi kết hôn trong khi đã từng bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà vẫn tiếp tục vi phạm. Việc quy định tội danh này không chỉ nhằm xử lý cá nhân vi phạm mà còn mang ý nghĩa giáo dục, răn đe và phòng ngừa chung, góp phần loại bỏ những tập quán lạc hậu, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên, đồng thời khẳng định vai trò của pháp luật hình sự trong việc xây dựng và bảo vệ chế độ hôn nhân, gia đình tiến bộ trong xã hội hiện nay.

Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi, hy vọng rằng, những ý kiến tư vấn này, sẽ giúp làm sáng tỏ các vấn đề mà Quý vị đang quan tâm. Để có thể làm rõ hơn và chi tiết từng vấn đề nêu trên cũng như các vấn đề pháp lý mà quý vị đang cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn. Xin vui lòng liên hệ ngay cho chúng tôi theo địa chỉ email: luatsaosang@gmail.com hoặc qua tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 để nhận được sự tư vấn, giải đáp và hỗ trợ từ Luật Sao Sáng. Trân trọng cảm ơn !