1. Khái niệm và phạm vi áp dụng tội không cứu giúp người nguy hiểm đến tính mạng

Hành vi phạm tội xảy ra khi một người nhận thức được việc người khác đang trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng nhưng cố ý không cứu giúp, mặc dù họ có điều kiện và khả năng thực tế để thực hiện hành vi cứu giúp đó. Tình trạng “nguy hiểm đến tính mạng” là tình huống khách quan, trong đó nạn nhân có khả năng tử vong rất cao nếu không được hỗ trợ kịp thời, như nguy cơ đuối nước, bị thương nặng, gặp tai nạn giao thông, bị đe dọa bởi yếu tố tự nhiên hoặc người khác.

Điều quan trọng là pháp luật không buộc mọi cá nhân trong mọi tình huống đều phải cứu người, mà chỉ xử lý khi người phạm tội có đủ điều kiện cứu giúp nhưng cố ý không làm, hoặc khi họ là người có nghĩa vụ đặc biệt phải cứu giúp như: cha mẹ, thầy cô, người giám hộ, nhân viên cứu hộ...

2. Cấu thành tội phạm của tội không cứu giúp người nguy hiểm đến tính mạng

2.1 Khách thể của tội phạm

Tội phạm xâm phạm đến quyền sống, đồng thời xâm hại đến chuẩn mực đạo đức – xã hội, bởi hành vi thờ ơ, bỏ mặc trước cái chết của người khác gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự và giá trị nhân văn của cộng đồng.

2.2 Chủ thể của tội phạm

Chủ thể là người từ đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực trách nhiệm hình sự. Trong trường hợp người phạm tội có nghĩa vụ đặc biệt phải cứu giúp như cha mẹ với con, giáo viên với học sinh, người quản lý với người được giám hộ…, trách nhiệm hình sự được xác định nghiêm khắc hơn.

2.3 Mặt khách quan của tội phạm

a. Người khác đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng

Tình trạng nguy hiểm phải mang tính hiện hữu và nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp khả năng sống còn của nạn nhân. Ví dụ: nạn nhân bất tỉnh, bị mắc kẹt trong đám cháy, bị thương nặng do tai nạn, bị đuối nước, hoặc đang bị tấn công dẫn đến nguy cơ tử vong.

b. Người phạm tội có điều kiện và khả năng cứu giúp

Đây là yếu tố then chốt. Nếu người chứng kiến không có khả năng thực tế để cứu giúp (không biết bơi, sức khỏe yếu, hoặc bản thân cũng đang gặp nguy hiểm tương đương), họ không phải chịu trách nhiệm hình sự.

c. Hành vi không cứu giúp

Hành vi phạm tội chỉ xảy ra khi người đó cố ý không cứu dù có thể thực hiện. Ví dụ: đứng nhìn người bị nạn mà không hỗ trợ, không gọi cấp cứu, không thông báo cho người có khả năng cứu giúp.

d. Hậu quả

Hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành cơ bản. Tuy nhiên, nếu hậu quả chết người xảy ra, người phạm tội phải chịu trách nhiệm theo khung hình phạt tương ứng.

2.4 Mặt chủ quan của tội phạm

Người phạm tội thực hiện hành vi với lỗi cố ý, tức họ biết rõ nạn nhân đang rơi vào nguy hiểm, biết rằng mình có thể giúp đỡ nhưng cố tình không làm. Trường hợp vô ý không nhận ra mức độ nguy hiểm thì không cấu thành tội này.

3. Hình phạt của tội không cứu giúp người trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng

Theo Điều 132 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017, 2025:

“1. Người nào thấy người khác đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, tuy có điều kiện mà không cứu giúp dẫn đến hậu quả người đó chết, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Người không cứu giúp là người đã vô ý gây ra tình trạng nguy hiểm;

b) Người không cứu giúp là người mà theo pháp luật hay nghề nghiệp có nghĩa vụ phải cứu giúp.

3. Phạm tội dẫn đến hậu quả 02 người trở lên chết, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.

4. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

KẾT LUẬN

Tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng là biểu hiện rõ nét của việc pháp luật bảo vệ quyền sống và đề cao trách nhiệm cộng đồng. Nhận diện đúng điều kiện cấu thành tội phạm giúp tránh nhầm lẫn giữa hành vi cố ý bỏ mặc với trường hợp người chứng kiến không có khả năng cứu giúp. Đây là cơ sở quan trọng để áp dụng pháp luật đúng đắn, bảo vệ tính mạng con người và củng cố giá trị nhân văn trong xã hội.

Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi, hy vọng rằng, những ý kiến tư vấn này, sẽ giúp làm sáng tỏ các vấn đề mà Quý vị đang quan tâm. Để có thể làm rõ hơn và chi tiết từng vấn đề nêu trên cũng như các vấn đề pháp lý mà quý vị đang cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn. Xin vui lòng liên hệ ngay cho chúng tôi theo địa chỉ email: luatsaosang@gmail.com hoặc qua tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 để nhận được sự tư vấn, giải đáp và hỗ trợ từ Luật Sao Sáng. Trân trọng cảm ơn !