1. Khái niệm, phân loại và đặc điểm của chứng khoán

Hiện nay luật chứng khoán 2019 không định nghĩa về chứng khoán. Nhưng có thể hiểu rằng chứng khoán là bằng chứng xác nhận quyền là lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với tài sản hoặc phần vốn của tổ chức phát hành. Chứng khoán được thể hiện dưới hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử. Căn cứ theo Khoản 1 Điều 4 Luật chứng khoán 2019, chứng khoán bao gồm các loại sau đây:

-  Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ

- Chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần, chứng chỉ lưu ký

- Chứng khoán phái sinh

- Các loại chứng khoán khác do Chính phủ quy định.

Chứng khoán mang các đặc điểm sau:

- Tính sinh lời: thể hiện ở việc người phát hành ra chúng phải trả cho người sở hữu chứng khoán khoản lợi tức trong tương lai để nhận về mình quyền sử dụng vốn. 

- Tính thanh khoản: Là khả năng cho phép người sở hữu chứng khoán có thể bán chứng khoán ( thông qua nghiệp vụ ngân hàng,..)  để nhận được khoản tiền nhất định. Tính thanh khoản của chứng khoán phụ thuộc vào uy tín của chủ thể phát hành, vào chi phí chuyển đổi và sự biến động của thị trường.

- Tính rủi ro: thể hiện ở bản chất của hoạt động đầu tư vốn. Việc kinh doanh chứng khoán là đầu tư lượng tiền trong hiện tại và chỉ có thể thu hồi trong tương lai nên cả quãng thời gian đó là thời gian chứa đựng rủi ro.

2. Khái niệm và đặc điểm công ty cổ phần

Căn cứ theo Điều 111 Luật Doanh nghiệp 2020 thì đặc trưng pháp lý của công ty là:

- Vốn được chia thành các cổ phần và cá nhân, tổ chức nắm giữ cổ phần được gọi là cổ đông

- Quy mô công ty lớn, không giới hạn số lượng cổ đông

- Cổ đông và thành viên chỉ chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi số vốn đã góp

- Công ty có tư cách pháp nhân, tư cách thương gia. Đây là loại hình công ty đối vốn đặc thù. Cổ đông trong cùng một công ty không có quan hệ với nhau mà chỉ có quan hệ với công ty.

- CP được tự do chuyển nhượng trừ các trường hợp đặc biệt

Thông qua đặc điểm của chứng khoán và công ty cổ phần thì có thể thấy đây là loại hình công ty phù hợp bởi những lý do sau:

- Với đặc điểm vốn chia thành các cổ phần

• Giúp dễ định giá, chia nhỏ và chuyển nhượng trừ một số trường hợp hạn chế với cổ đông sáng lập, tạo điều kiện dễ dàng cho tính thanh khoản của chứng khoán.
• So với công ty TNHH thì phần vốn góp theo tỷ lệ, chuyển nhượng bị hạn chế và cần sự chấp thuận của thành viên khác; Đối với công ty Hợp danh, các thành viên hợp danh không được tự do chuyển nhượng; Đối với Doanh nghiệp tư nhân thì không có hình thức chia vốn, vì vốn thuộc về một cá nhân, do đó không thể phát hành chứng khoán.

- Quy mô của công ty cổ phần

• Phù hợp với việc huy động vốn rộng rãi tăng khả năng sinh lời khi chào bán ra công chúng. Luật Doanh nghiệp và Luật Chứng khoán có quy định cụ thể về cơ chế phát hành và chào bán.
• So sánh với loại hình doanh nghiệp khác thì công ty TNHH hai thành viên có tối đa 50 thành viên. Công ty Hợp danh có it thành viên và quan hệ dựa trên uy tín cá nhân. Doanh nghiệp tư nhân chỉ có một chủ sở hữu, không huy động vốn từ công chúng.

- Đặc điểm chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi vốn góp

• Hạn chế mức rủi ro cho các nhà đầu tư, giúp nhà đầu tư không bị liên đới tới toàn bộ tài sản của mình.
• Đối với công ty tư nhân, chủ sở hữu công ty tư nhân phải chịu trách nhiệm vô hạn đối với hoạt động của doanh nghiệp mình, cho phát hành chứng khoán thì ko phân định được tỷ lệ gánh chịu rủi ro giữa chủ doanh nghiệp với những nhà đầu tư chứng khoán.

Như vậy,  công ty cổ phần là loại hình duy nhất có quyền phát hành chứng khoán do cơ chế chia vốn, quy mô của công ty và trách nhiệm hữu hạn. Ngoài ra công ty cổ phần phải công bố thông tin định kỳ và đột xuất, báo cáo tài chính, kiểm toán và công khai cơ cấu cổ đông nhằm đảm bảo tính minh bạch theo yêu cầu pháp luật. Các loại hình công ty khác không đáp ứng được những yêu cầu trên nên không được phép phát hành chứng khoán.