Bên cạnh việc tuân thủ những nguyên tắc chung của pháp luật an sinh xã hội, bảo hiểm thất nghiệp (sau đây được viết tắt là BHTN) cũng có những nguyên tắc đặc thù riêng. Trước hết, BHTN kết hợp chế độ trợ cấp tạm thời với chế độ giải quyết việc làm cho người thất nghiệp. Điều này thể hiện tính xã hội vô cùng sâu sắc phù hợp với đường lối phát triển kinh tế đi liền với hài hòa chính sách về việc làm cho người lao động. Bên cạnh đó, BHTN phải vừa bù đắp thu nhập, vừa tạo động lực tích cực cho người thất nghiệp chủ động tìm cơ hội trở lại làm việc. Và nguyên tắc cuối cùng cũng là nguyên tắc khá đặc trưng của BHTN đó là quỹ BHTN phải được hình thành theo nguyên tắc ba bên cùng có trách nhiệm.

Nguyên tắc của BHTN được quy định cụ thể tại điều 41 luật việc làm 2013 như sau:

1. Bảo đảm chia sẻ rủi ro giữa những người tham gia bảo hiểm thất nghiệp.

2. Mức đóng bảo hiểm thất nghiệp được tính trên cơ sở tiền lương của người lao động.

3. Mức hưởng bảo hiểm thất nghiệp được tính trên cơ sở mức đóng, thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp.

4. Việc thực hiện bảo hiểm thất nghiệp phải đơn giản, dễ dàng, thuận tiện, bảo đảm kịp thời và đầy đủ quyền lợi của người tham gia.

5. Quỹ bảo hiểm thất nghiệp được quản lý tập trung, thống nhất, công khai, minh bạch, bảo đảm an toàn và được Nhà nước bảo hộ.

Theo quy định trên thì nguyên tắc hưởng BHTN được xác định như sau: “Mức hưởng bảo hiểm thất nghiệp được tính trên cơ sở mức đóng, thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp”. Nguyên tắc này được xác định thống nhất với nguyên tắc có đóng có hưởng trong nguyên tắc cơ bản của an sinh xã hội. Như vậy mức đóng và thời gian đóng BHTN sẽ quy định mức hưởng và thời gian hưởng BHTN của người lao động.

Mức hưởng trợ cấp thất nghiệp được hướng dẫn cụ thể tại Khoản 1 Điều 8 Thông tư 28/2015/TT-BLĐTBXH xác định mức tiền bảo hiểm trợ cấp thất nghiệp của người lao động như sau:

• Trường hợp những tháng cuối cùng trước khi thất nghiệp, người lao động có thời gian gián đoạn đóng bảo hiểm thất nghiệp thì 06 tháng liền kề để tính mức hưởng trợ cấp thất nghiệp là bình quân tiền lương của 06 tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp trước khi người lao động chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc theo quy định của pháp luật.
• Mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hàng tháng của người lao động tối đa không quá 05 lần mức lương cơ sở đối với người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định hoặc không quá 05 lần mức lương tối thiểu vùng theo quy định của Bộ luật Lao động đối với người lao động đóng bảo hiểm thất nghiệp theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định tại thời điểm chấm dứt hợp đồng lao động.

Việc xác định mức hưởng trợ cấp thất nghiệp trên mức lương bình quân của 06 tháng liền kề có đóng bảo hiểm thất nghiệp trước khi thất nghiệp thể hiện sự thống nhất giữa mức đóng và mức hưởng trợ cấp thất nghiệp và hoàn toàn phù hợp với nguyên tắc đóng – hưởng trong an sinh xã hội, người lao động đóng góp càng nhiều thì mức hưởng sẽ càng cao.

Mức đóng BHTN được quy định cụ thể tại khoản 1 điều 57 Luật Việc làm 2013:

• Người lao động đóng bằng 1% tiền lương tháng;
• Người sử dụng lao động đóng bằng 1% quỹ tiền lương tháng của những người lao động đang tham gia bảo hiểm thất nghiệp;
• Nhà nước hỗ trợ tối đa 1% quỹ tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của những người lao động đang tham gia bảo hiểm thất nghiệp và do ngân sách trung ương bảo đảm.

Theo quy định trên thì yếu tố có vai trò quan trọng nhất quyết định mức hưởng trợ cấp thất nghiệp chính là mức đóng của người lao động, do mức đóng của người sử dụng lao động và mức trợ cấp của nhà nước được xác định trên quỹ tiền lương tháng đóng BHTN chung của tất cả lao động. Mức đóng BHTN của người lao động có vai trò quyết định đối với mức hưởng trợ cấp thất nghiệp bởi vì mức đóng được xác định là 1% trên mức tiền lương tháng của người lao động. Theo đó, người lao động đóng với mức lương bao nhiêu thì mức hưởng sẽ được xác định dựa trên mức tiền lương tháng đã đóng, người lao động đóng với mức tiền lương tháng càng cao thì mức hưởng trợ cấp thất nghiệp càng cao.

Ví dụ: Mức tiền lương tháng của 06 tháng liền kề đóng BHTN trước khi nghỉ việc của anh A là 10 triệu đồng và anh B là 7 triệu đồng. Mức đóng hàng tháng vào BHTN của anh A được xác định là 1% tiền lương tháng = 100.000 đồng và mức đóng của anh B là 70.000 đồng. Do vậy, mức trợ cấp thất nghiệp khi nghỉ việc của anh A được xác định là 10.000.000 x 60% = 6.000.000 đồng/ tháng, mức trợ cấp thất nghiệp của anh B là 7.000.000 x 60% = 4.200.000 đồng/ tháng.

Qua ví dụ này chúng ta thấy rõ ràng sự thống nhất giữa mức đóng góp và mức hưởng trợ cấp thất nghiệp. Do anh A đóng góp với mức cao hơn anh B nên mức hưởng trợ cấp của anh A sẽ cao hơn anh B.

Thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp được quy định rõ trong khoản 2 điều 50 Luật việc làm 2013 như sau: “Thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp được tính theo số tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp, cứ đóng đủ 12 tháng đến đủ 36 tháng thì được hưởng 03 tháng trợ cấp thất nghiệp, sau đó, cứ đóng đủ thêm 12 tháng thì được hưởng thêm 01 tháng trợ cấp thất nghiệp nhưng tối đa không quá 12 tháng.”

Quy định này thể hiện rõ mối quan hệ giữa thời gian đóng và thời gian hưởng trợ cấp, người lao động đóng BHTN trong thời gian dài sẽ được hưởng nhiều hơn người đóng ít.

Pháp luật cũng đã quy định thời gian đóng tối thiểu để được hưởng trợ cấp thất nghiệp , đây chính là điều kiện về mặt thời gian đóng BHTN để được hưởng trợ cấp, điều này được quy định rõ trong khoản 2 điều 49 Luật việc làm 2013. Theo quy định này thì người lao động đã đóng bảo hiểm thất nghiệp từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc đối với hợp đồng không xác định thời hạn và hợp đồng có thời hạn; đã đóng bảo hiểm thất nghiệp từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 36 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động đối với trường hợp hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng.

Người lao động có thời gian đóng BHTN càng dài thì thời gian hưởng càng nhiều. Đối với những người đóng từ đủ 12 tháng đến đủ 36 tháng thì mức hưởng là 03 tháng trợ cấp thất nghiệp, với những người đóng trên 36 tháng sẽ được khoản trợ cấp thêm tùy thuộc vào thời gian đóng thêm, theo đó cứ đóng thêm đủ 12 tháng sẽ được trợ cấp thêm 01 tháng. Mức tối đa trợ cấp là 12 tháng trợ cấp, như vậy để đạt được mức tối đa hưởng 12 tháng trợ cấp thất nghiệp thì người lao động đã phải đóng đủ 12 năm BHTN.

Qua sự phân tích chúng ta thấy rằng, nguyên tắc “mức hưởng bảo hiểm thất nghiệp được tính trên cơ sở mức đóng, thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp” thể hiện sự công bằng đối với người lao động trong việc đóng BHTN và hưởng trợ cấp thất nghiệp. Khi người lao động đóng BHTN với mức đóng cao và trong thời gian dài sẽ được hưởng trợ cấp thất nghiệp nhiều hơn người có mức đóng ít hơn trong thời gian ngắn hơn.

Liên quan đến vấn đề trên, khách hàng cần giải đáp hãy liên hệ hotline Công ty Luật TNHH Sao Sáng – 09366653636 để được hỗ trợ.
Trân trọng!