Công ty luật TNHH Sao Sáng

luatsaosang@gmail.com 0936653636

Điều kiện bảo hộ quyền tác giả của tác phẩm phái sinh

15:10 CH
Thứ Hai 04/04/2022
 984

Quyền tác giả đối với tác phẩm phái sinh mặc nhiên được bảo hộ mà không cần phải đăng ký với Cục Sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên trên thực tế, nhiều tác giả, chủ sở hữu vẫn đăng ký vì bằng bảo hộ là căn cứ xác thực nhất để có thể chứng minh được quyền tác giả khi có tranh chấp. Vậy tác phẩm phái sinh là gì? Và quy định bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm phái sinh thể hiện như thế nào? Hãy cùng luật Sao Sáng theo dõi dưới bài viết sau:

Tác phẩm phái sinh là gì?

Theo Khoản 8 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ, tác phẩm phái sinh là tác phẩm dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, tác phẩm phóng tác, cải biên, chuyển thể, biên soạn, chú giải, tuyển chọn.

Tác phẩm phái sinh tồn tại ở nhiều dạng khác nhau và được tạo ra dựa trên cơ sở nội dung từ tác phẩm gốc bằng cách sáng tạo trong việc thay đổi hình thức diễn đạt, loại hình biểu diễn hoặc ngôn ngữ trình bày nội dung tác phẩm.

 


 

Tác phẩm phái sinh có những đặc điểm rất riêng biệt đó là:

– Tác phẩm được hình thành dựa trên tác phẩm đã tồn tại nhưng vẫn còn dấu ấn của tác phẩm gốc

– Tác phẩm phái sinh là sáng tạo nguyên gốc, có sáng tạo nhất định về nội dung hình thức và ngôn ngữ;

– Quyền tác giả của tác phẩm phái sinh là quyền tự động phát sinh ngay sau khi tác phẩm được sáng tạo. Tuy nhiên dù được hình thành trên cơ sở thay đổi tác phẩm đã có, tác giả thay đổi cách thức đến đạt mang theo dấu ấn của riêng mình nhưng tác phẩm vẫn có tính nguyên gốc. Đó là mối liên hệ đặc biệt của tác phẩm gốc và tác phẩm phái sinh. Tuy vậy, tác phẩm phái sinh và tác phẩm gốc vẫn là hai tác phẩm độc lập, riêng biệt và được pháp luật bảo hộ quyền tác giả cho từng tác phẩm.

Như vậy, khi khán giả thưởng thức tác phẩm phái sinh sẽ liên tưởng đến tác phẩm gốc bởi tác phẩm phái sinh thừa hưởng những nền tảng nhất định của tác phẩm gốc như nội dung, giai điệu,…

Một số tác phẩm phái sinh nổi tiếng như: Nhạc kịch Những Người Khốn Khổ được chuyển soạn từ tiểu thuyết cùng tên của Victor Hugo; album Classics In The Air của Paul Mauriat chơi lại các trích đoạn cổ điển nổi tiếng theo phong cách hòa tấu hiện đại…

Phân loại tác phẩm phái sinh

Khoản 8 điều 4 Luật SHTT liệt kê tác phẩm phái sinh bao gồm: tác phẩm dịch, tác phẩm phóng tác, cải biên, chuyển thể, biên soạn, chú giải, tuyển chọn. Các loại hình tác phẩm phái sinh vừa nêu có thể chia thành các nhóm:

Có tác động đến  tác phẩm gốc

Tác phẩm dịch:  là tác phẩm phái sinh được thể hiện bởi ngôn ngữ khác biệt với ngôn ngữ mà tác phẩm gốc thể hiện, sự sáng tạo của tác phẩm phái sinh được thông qua cách sử dụng ngôn ngữ của tác giả. Việc dịch tác phẩm có thể phát sinh hiện tượng tác phẩm phái sinh từ tác phẩm phái sinh, nghĩa là tác phẩm phái sinh không được hình thành trên cơ sở tác phẩm gốc, mà lại được hình thành từ tác phẩm phái sinh khác.

Tác phẩm phóng tác, cải biên, chuyển thể: là tác phẩm ra đời dựa trên sự biến đổi tác phẩm gốc nhằm làm cho tác phẩm phù hợp với những điều kiện khai thác khác nhau. Thuật ngữ «phóng tác, cải biên chuyển thể » trong quy định của pháp luật Việt Nam về quyền tác giả được sử dụng tương đương với thuật ngữ adaptation trong tiếng Anh , có nghĩa là sự phỏng theo, việc sửa lại cho phù hợp; sự biến đổi làm cho thích hợp…Tác phẩm chuyển thể là tác phẩm được hình thành từ tác phẩm văn học sang một loại hình khác ví dụ chuyển thể từ tác phẩm văn học thành kịch bản (tiếng Anh là dramatization, tiếng Pháp là dramatisation) sân khấu hoặc điện ảnh. Tác phẩm gốc có thể là tiểu thuyết, trường ca, truyện dài… hoặc cũng có thể là tác phẩm kịch (sân khấu) được chuyển thành kịch bản điện ảnh, nhạc kịch…

Không tác động đến tác phẩm gốc

Việc phải phân loại tác phẩm phái sinh được hình thành trên cơ sở không tác động đến cấu trúc của tác phẩm gốc có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định quyền tài sản đối với tác phẩm phái sinh khi tác phẩm gốc đã hết thời hạn bảo hộ quyền tài sản. Tác phẩm phái sinh thuộc dạng này bao gồm: tác phẩm tuyển chọn: là tác phẩm dựa trên sự tập hợp, chọn lọc, sắp xếp những tác phẩm đã tồn tại theo những yêu cầu nhất định; tác phẩm biên soạn: là tác phẩm biên soạn được Luật SHTT liệt kê vào dạng tác phẩm phái sinh.

Quyền tác giả đối với tác phẩm phái sinh

Quyền tác giả là quyền của các cá nhân, tổ chức đối với các tác phẩm văn học, nghệ thuật khoa học do họ sáng tạo ra hoặc là chủ sở hữu. Theo đó, các tác giả chủ sở hữu được pháp luật Sở hữu trí tuệ công nhận và trao các quyền đối với các tác phẩm do mình sáng tác hoặc sở hữu. Đồng thời, quyền tác giả phát sinh ngay khi sản phẩm được sáng tạo và được thể hiện ra bằng hình thức nhất định.


 

Theo đó, cũng như quyền tác giả đối với tác phẩm gốc thì chủ sở hữu quyền tác giả phái sinh cũng được quyền hưởng quyền tài sản và quyền nhân thân nhưng tùy thuộc vào mức độ và phạm vi. Tuy nhiên quyền tác giả đối với tác phẩm phái sinh cũng có những đặc thù khi đặt trong mối quan hệ với tác phẩm gốc đó là quyền tác giả của tác phẩm phái sinh sẽ hoàn toàn độc lập với quyền tác giả của các tác phẩm gốc ngay kể từ khi tác phẩm phái sinh được hình thành dưới một dạng vật chất nhất định. Tác phẩm phái sinh được bảo hộ quyền tác giả như một tác phẩm gốc nhưng không được phương hai đến quyền tác giả của tác phẩm gốc .

Tóm lại, quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm phái sinh được tạo ra là quyền của tác giả đối với tác phẩm phái sinh do mình sáng tạo nên. Giống như tác phẩm gốc, quyền tác giả của tác phẩm phái sinh là quyền tự động phát sinh ngay khi tạo ra tác phẩm, được pháp luật bảo hộ mà không cần phải đăng ký. Tác phẩm phái sinh được hình thành dựa trên tác phẩm gốc và được sáng tạo thay đổi qua quá trình làm việc của tác giả.

Điều kiện bảo hộ quyền tác giả của tác phẩm phái sinh

Tác phẩm phái sinh được bảo hộ quyền tác giả nếu đáp ứng đủ các điều kiện sau:

Thứ nhất, không gây phương hại đến quyền tác giả đối với tác phẩm

Khoản 2 Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi 2009 nhấn mạnh, tác phẩm phái sinh chỉ được bảo hộ quyền tác giả nếu không gây phương hại đến quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh.

Tức là, sự ra đời của tác phẩm phái sinh không được gây tổn hại đến quyền lợi của tác giả tác phẩm gốc, bao gồm cả quyền tài sản và quyền nhân thân.

Thứ hai, được sự cho phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả

Tại khoản 7 Điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ sung 2009 quy định:

Làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh, trừ trường hợp quy định tại điểm i khoản 1 Điều 25 của Luật này.

Có nghĩa là, ngoài trường hợp chuyển tác phẩm sang chữ nổi hoặc ngôn ngữ khác cho người khiếm thị, thì bất kể hành động làm tác phẩm phái sinh nào cũng phải được sự cho phép của tác giả/chủ sở hữu tác phẩm gốc.

Thứ ba, phải mang dấu ấn riêng của tác giả tác phẩm phái sinh

Quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định, không phân biệt nội dung, chất lượng, hình thức, phương tiện, ngôn ngữ, đã công bố hay chưa công bố, đã đăng ký hay chưa đăng ký.

Theo đó, có thể hiểu, quyền tác giả không bảo hộ nội dung, ý tưởng mà chỉ bảo hộ hình thức, cách thức thể hiện nội dung, ý tưởng đó.

Tác phẩm phái sinh là một tác phẩm sáng tạo từ tác phẩm gốc nên để được bảo hộ một cách độc lập, phải thể hiện được sự sáng tạo mới mẻ mang dấu ấn tác giả của nó nhưng đồng thời phải đảm bảo không xâm phạm tới quyền tài sản của tác giả tạo ra tác phẩm gốc và không trái với thuần phong mỹ tục.

Do vậy, tác phẩm phái sinh muốn được bảo hộ một cách độc lập thì nó phải thể hiện được sự sáng tạo nhất định về hình thức thể hiện nội dung, ý nghĩa, giai điệu…dựa trên tác phẩm gốc và mang dấu ấn mới mẻ của tác giả tác phẩm phái sinh.

Như vậy, tác phẩm phái sinh chỉ được bảo hộ nếu đáp ứng các điều kiện nêu trên.

 

Nếu quý khách hàng cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn của chúng tôi, xin hãy liên hệ trực tiếp với chúng tôi theo địa chỉ email luatsaosang@gmail.com hoặc qua Tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 để nhận được sự tư vấn, hỗ trợ từ Luật Sao Sáng.


Trân trọng cám ơn!

 

 

 

 

 

 

 

Bài viết cùng chuyên mục

Bản đồ

Luật sư sẽ liên hệ lại với bạn ngay lập tức khi nhận được lịch

Danh mục

Tin mới

. .