1. Cơ sở pháp lý về vi phạm nồng độ cồn khi tham gia giao thông 

Nhằm đảm bảo an toàn cho các đối tượng tham gia giao thông đường bộ, nhà nước đã ban hành những quy phạm pháp luật riêng để điều chỉnh người tham gia giao thông chấp hành nghiêm túc, hiệu quả, ổn định trật tự an toàn cho các chủ thể lưu thông trên đường. Luật Phòng, Chống tác hại của rượu, bia năm 2019 đã ban hành nhằm định hướng hành vi, thay đổi thói quen sử dụng rượu bia khi lái xe, bảo vệ sức khỏe, nâng cao thể chất tinh thần cho người dân. Khi tham gia giao thông, người điều khiển vi phạm quy định về nồng độ cồn sẽ bị xử phạt theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 123/2021/NĐ-CP); Nghị định số 168/2024/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông trong lĩnh vực giao thông đường bộ; trừ điểm, phục hồi điểm giấy phép lái xe. 

Việc ban hành Nghị định số 168/2024/NĐ-CP (NĐ 168) của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ là một bước đi quan trọng nhằm siết chặt kỷ luật giao thông và giảm thiểu tai nạn giao thông (TNGT). Mặc dù đã có những nỗ lực đáng kể, TNGT do sử dụng rượu, bia vẫn là một vấn đề nghiêm trọng, đòi hỏi các chế tài phải có tính răn đe mạnh mẽ hơn, cả về tài chính lẫn hành vi quản lý lâu dài đối với người lái xe.  

Nghị định này được ban hành theo thủ tục rút gọn, một động thái thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ và sự cấp bách trong việc điều chỉnh khung xử phạt nhằm tăng cường mức phạt đối với các hành vi vi phạm có nguy cơ gây mất an toàn cao, bao gồm vi phạm nồng độ cồn, vượt đèn đỏ, và đi ngược chiều. Việc áp dụng chế tài nghiêm khắc ngay lập tức là một chiến lược pháp lý nhằm củng cố kỷ cương và ngăn ngừa nguy cơ tai nạn trong giai đoạn cao điểm này.

2. Các mức xử phạt khi tham gia giao thông vi phạm về nồng độ cồn

Độ cồn (nồng độ cồn) là số đo chỉ hàm lượng cồn thực phẩm có trong rượu, bia tính theo phần trăm thể tích. Độ cồn được tính bằng số mililít ethanol nguyên chất trong 100 ml dung dịch ở 20 °C.

Nghị định 168/2024/NĐ-CP duy trì việc phân loại phương tiện và chia khung xử phạt thành ba ngưỡng nồng độ cồn dựa trên phép đo máu (mg/100 ml máu) hoặc khí thở (mg/1 lít khí thở).

2.1. Khung xử phạt đối với người điều khiển xe đạp, xe đạp điện (Điều 9 NĐ 168/2024/NĐ-CP) 

Mức phạt đối với xe đạp, xe đạp điện có sự gia tăng nhẹ so với quy định cũ, nhấn mạnh rằng ngay cả phương tiện thô sơ cũng phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định về nồng độ cồn.

- Mức 1 (Chưa vượt quá 50 mg/100 ml máu hoặc 0.25 mg/1 lít khí thở): Phạt tiền từ 100.000 đến 200.000 đồng. (Mức phạt tối thiểu tăng so với 80.000 đồng trước đây).  

- Mức 2 (Vượt quá 50 mg đến 80 mg/100 ml máu hoặc 0.25 mg đến 0.4 mg/1 lít khí thở): Phạt tiền từ 300.000 đến 400.000 đồng.  

- Mức 3 (Vượt quá 80 mg/100 ml máu hoặc 0.4 mg/1 lít khí thở): Phạt tiền từ 400.000 đến 600.000 đồng.  

2.2. Khung xử phạt đối với người điều khiển xe mô tô, xe gắn máy (Điều 7 NĐ 168/2024/NĐ-CP) 

Đối với xe mô tô, mức phạt tiền ở các mức vi phạm trung bình và cao đã được điều chỉnh tăng đáng kể so với Nghị định 100/2019/NĐ-CP.

- Mức 1 (Chưa vượt quá 50 mg/100 ml máu hoặc 0.25 mg/1 lít khí thở): Phạt tiền từ 2.000.000 đến 3.000.000 đồng. Hình phạt bổ sung quan trọng là Trừ 4 điểm GPLX. (Mức phạt tiền giữ nguyên so với NĐ 100, nhưng hình phạt tước GPLX 10-12 tháng đã được thay thế bằng trừ điểm).  

- Mức 2 (Vượt quá 50 mg đến 80 mg/100 ml máu hoặc 0.25 mg đến 0.4 mg/1 lít khí thở): Phạt tiền từ 6.000.000 đến 8.000.000 đồng. Hình phạt bổ sung là Trừ 10 điểm GPLX. Mức phạt tiền này tăng mạnh, từ 4-5 triệu đồng lên 6-8 triệu đồng, thể hiện sự tăng cường răn đe đối với hành vi sử dụng rượu bia ở mức độ trung bình.  

- Mức 3 (Vượt quá 80 mg/100 ml máu hoặc 0.4 mg/1 lít khí thở): Phạt tiền từ 8.000.000 đến 10.000.000 đồng. Hình phạt bổ sung là Tước GPLX từ 22 đến 24 tháng và Tạm giữ phương tiện đến 07 ngày. (Mức phạt tiền tăng từ 6-8 triệu đồng lên 8-10 triệu đồng).

2.3. Khung xử phạt đối với người điều khiển xe ô tô và các loại xe tương tự (Điều 6 NĐ 168/2024/NĐ-CP)

Xe ô tô chịu mức phạt cao nhất. Sự điều chỉnh mức phạt tiền trong NĐ 168 tập trung vào ngưỡng vi phạm trung bình (Mức 2) nhằm tạo ra áp lực tài chính lớn hơn.

- Mức 1 (Chưa vượt quá 50 mg/100 ml máu hoặc 0.25 mg/1 lít khí thở): Phạt tiền từ 6.000.000 đến 8.000.000 đồng. Hình phạt bổ sung là Trừ 4 điểm GPLX. (Tương tự xe mô tô, hình phạt tước GPLX ngắn hạn được thay bằng trừ điểm).  

- Mức 2 (Vượt quá 50 mg đến 80 mg/100 ml máu hoặc 0.25 mg đến 0.4 mg/1 lít khí thở): Phạt tiền từ 18.000.000 đến 20.000.000 đồng. Hình phạt bổ sung là Trừ 10 điểm GPLX. Mức phạt này tăng từ 16-18 triệu đồng theo NĐ 100 lên 18-20 triệu đồng.  

- Mức 3 (Vượt quá 80 mg/100 ml máu hoặc 0.4 mg/1 lít khí thở): Phạt tiền từ 30.000.000 đến 40.000.000 đồng. Hình phạt bổ sung là Tước GPLX từ 22 đến 24 tháng và Tạm giữ phương tiện đến 07 ngày.

Sự gia tăng mức phạt tiền ở ngưỡng vi phạm trung bình (Mức 2) cho cả mô tô và ô tô là một chiến lược nhằm tạo ra cú sốc pháp lý. Chính sách tập trung vào việc ngăn chặn hành vi lái xe khi người điều khiển phương tiện vẫn còn ý thức nhưng đã bị ảnh hưởng đáng kể. Áp dụng trừ 10 điểm GPLX và tăng tiền phạt ở ngưỡng này nhằm đảm bảo rằng ngay cả hành vi "uống vài cốc" cũng dẫn đến hậu quả tài chính và pháp lý nghiêm trọng, không chỉ đơn thuần là bị xử phạt hành chính nhẹ.

3. Bia không cồn và nguy cơ bị xử phạt? 

Bia là đồ uống có cồn thực phẩm, được sản xuất từ quá trình lên men từ hỗn hợp của các loại nguyên liệu chủ yếu gồm mạch nha (malt), đại mạch, nấm men bia, hoa bia (hoa houblon), nước. (Khoản 2 Điều 2 Luật Phòng chống tác hại của rượu, bia năm 2019). 

Bia không cồn (Non-Alcoholic Beer - NAB) là sản phẩm được thiết kế để phù hợp với những người có nhu cầu sử dụng nồng độ thấp để bảo vệ sức khỏe, tránh tình trạng say xỉn. Bia không cồn thường có hàm lượng rất thấp là dưới 0.5% ABV (Alcohol by Volume). Mức 0.5% ABV là ngưỡng chấp nhận phổ biến trên toàn cầu để một sản phẩm được dán nhãn là "không cồn" hoặc "ít cồn". Việt Nam cũng đã có Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 13563:2023 liên quan đến bia không cồn và bia có độ cồn thấp.  

Nồng độ cồn trong bia tiêu chuẩn ở Việt Nam dao động khoảng từ 3,5% đến 5 %. Mặc dù được xác định là bia không cồn nhưng thực tế vẫn có hàm lượng cồn thấp, nếu người dùng tiêu thụ số lượng lớn (ví dụ: 3-4 lon trở lên) trong thời gian ngắn, có thể tích lũy một lượng cồn nhỏ trong hơi thở hoặc máu. Hơn nữa, ngay cả khi uống một lượng nhỏ, bia không cồn vẫn có thể tạo ra hơi cồn tạm thời trong khoang miệng. . 

Sử dụng bia có cồn chắc chắn sẽ dễ làm tăng nguy cơ bị xử lý vi phạm giao thông, vậy sử dụng bia không cồn có bị xử phạt không? pháp luật quy định như thế nào?. Hiện nay, cơ chế về xác định nồng độ cồn có trong hơi thở hoặc máu để làm căn cứ để xử lý vi phạm đã quy định chặt chẽ tại các văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, không có quy định miễn trừ đã tạo ra rủi ro pháp lý cho người tiêu thụ bia không cồn. Nếu một người tiêu thụ bia không cồn và có nồng độ cồn trong hơi thở nằm trong khoảng từ 0.001 mg/L đến 0.25 mg/L, họ vẫn sẽ bị xử phạt. 

Lực lượng CSGT Việt Nam sử dụng các thiết bị đo nồng độ cồn chuyên dụng, thường là các mẫu máy chất lượng từ các nhà sản xuất quốc tế. Nên tốc độ đo lường, xử lý kết quả nhanh chóng, việc này trực tiếp làm tăng rủi ro phát hiện nồng độ cồn trong hơi thở kể cả khi sử dụng bia không cồn.

Thực tế, khi phát hiện nồng độ cồn của người tham gia giao thông có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau: do ăn uống thực phẩm có ga, lên men; một số loại trái cây, nước súc miệng... Do đó, để đảm bảo không có nguy cơ bị xử phạt vi phạm về nồng độ cồn, người điều khiển phương tiện tham gia giao thông tốt nhất không nên sử dụng bia không cồn, các thực phẩm có khả năng dương tính ngay trước hoặc chờ 15 phút sau khi tiêu thụ lần cuối, kết hợp với uống nước lọc để loại bỏ hoàn toàn cồn miệng trước khi điều khiển phương tiện. Khuyến nghị các cá nhân lái xe có thể thử nghiệm bằng cách sử dụng các máy đo cá nhân để biết chính xác về khả năng lái xe và bị xử phạt.

Việc duy trì chính sách xử lý vi phạm, mặc dù đạt hiệu quả cao trong phòng ngừa tai nạn, đang tạo ra những thách thức về mặt hành chính và kỹ thuật đối với các sản phẩm tiêu dùng hợp pháp như bia không cồn. Cần có sự minh bạch và hướng dẫn cụ thể hơn từ cơ quan chức năng về quy trình xử lý cồn trace, hoặc xem xét lại việc điều chỉnh chính sách. Việc đề xuất một ngưỡng tối thiểu cực thấp (ví dụ: 0.005 mg/L) nên được xem xét lại chỉ để loại trừ các trường hợp dương tính kỹ thuật không liên quan đến khả năng lái xe, nhằm giảm thiểu sự khó khăn cho người dân khi sử dụng các sản phẩm hợp pháp này.

4. Kết luận 

Pháp luật quy định mức xử phạt về nồng độ cồn mang tính định lượng, quy định từng mức nồng độ cồn cụ thể để làm căn cứ ra quyết định xử phạt người điều khiển phương tiện. Do đó, nếu bạn sử dụng bia không cồn nhưng phát hiện trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn ở mức quy định là vi phạm pháp luật về giao thông đường bộ thì vẫn có thể bị xử phạt vi phạm. 

Trên đây là tư vấn của chúng tôi. Chúng tôi hy vọng rằng, ý kiến tư vấn của chúng tôi sẽ giúp làm sáng tỏ các vấn đề mà bạn đang quan tâm. Trên từng vấn đề cụ thể, nếu bạn cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn của chúng tôi, xin hãy liên hệ trực tiếp với chúng tôi theo địa chỉ email: luatsaosang@gmail.com hoặc qua Tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 để nhận được sự tư vấn, hỗ trợ từ Luật Sao Sáng. Trân trọng cảm ơn!