1. Để quá thời hiệu khởi kiện

Thời hiệu khởi kiện là khoảng thời gian do luật quy định mà khi kết thúc thời hạn đó, chủ thể mất quyền khởi kiện, yêu cầu giải quyết tranh chấp tại Tòa án để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm. Đây là một trong những yếu tố quan trọng nhất để Tòa án thụ lý vụ án

Hậu quả pháp lý: 

Nếu hết thời hiệu khởi kiện, Tòa án sẽ không thụ lý đơn hoặc đình chỉ giải quyết vụ án nếu có yêu cầu áp dụng thời hiệu từ một bên hoặc các bên đương sự trước khi Tòa án cấp sơ thẩm ra bản án, quyết định giải quyết vụ việc.

Ví dụ về thời hiệu khởi kiện phổ biến:

- Tranh chấp hợp đồng: 03 năm kể từ ngày người khởi kiện biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm

- Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng: 03 năm kể từ ngày người bị thiệt hại biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm

- Tranh chấp về thừa kế: Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản và 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế

Khuyến nghị: Người dân cần chủ động tìm hiểu và xác định rõ thời hiệu khởi kiện đối với từng loại tranh chấp cụ thể. Ngay khi quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm, cần nhanh chóng thu thập chứng cứ và tiến hành các thủ tục khởi kiện trong thời hạn luật định. Trường hợp có lý do chính đáng (như ốm đau nặng kéo dài, sự kiện bất khả kháng, trở ngại khách quan), thời hiệu khởi kiện có thể được bắt đầu lại hoặc không tính vào thời hiệu khởi kiện

2. Khởi kiện không đúng chủ thể hoặc không có quyền khởi kiện

Việc khởi kiện phải xuất phát từ người có quyền, lợi ích hợp pháp bị xâm phạm hoặc người đại diện hợp pháp của họ

Người khởi kiện không có quyền khởi kiện khi:

- Không nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho chính mình hoặc cho cơ quan, cá nhân mà mình làm đại diện hợp pháp

- Không thuộc trường hợp theo quy định của pháp luật có quyền khởi kiện để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khác, lợi ích công cộng và lợi ích của Nhà nước

Khởi kiện không đúng bị đơn: 

Việc xác định sai bị đơn có thể dẫn đến việc Tòa án bác đơn yêu cầu của đương sự hoặc thậm chí hủy bản án nếu việc xác định không đúng làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ.

Khuyến nghị: Trước khi nộp đơn khởi kiện, cần xác định chính xác ai là người có quyền, lợi ích bị xâm phạm và ai là bị đơn (người có hành vi xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp). Nếu là người đại diện, phải có giấy tờ chứng minh tư cách đại diện hợp pháp. Việc xác định đúng chủ thể và bị đơn là yếu tố tiên quyết để vụ án được thụ lý và giải quyết đúng pháp luật.

3. Vụ việc đã được giải quyết bằng bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật

Theo nguyên tắc "res judicata" (vấn đề đã được giải quyết), một vụ việc đã được Tòa án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết bằng bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật thì đương sự không được khởi kiện lại đối với vụ án đó nữa, trừ một số trường hợp ngoại lệ.

Hậu quả pháp lý: Tòa án sẽ trả lại đơn khởi kiện nếu sự việc đã được giải quyết bằng bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật

Các trường hợp ngoại lệ có thể khởi kiện lại:

- Tòa án bác đơn yêu cầu ly hôn, yêu cầu thay đổi nuôi con, thay đổi mức cấp dưỡng, mức bồi thường thiệt hại, yêu cầu thay đổi người quản lý tài sản, thay đổi người quản lý di sản, thay đổi người giám hộ hoặc vụ án đòi tài sản, đòi tài sản cho thuê, cho mượn, đòi nhà, đòi quyền sử dụng đất cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ mà Tòa án chưa chấp nhận yêu cầu và theo quy định của pháp luật được quyền khởi kiện lại

- Một số trường hợp đình chỉ giải quyết vụ án như người khởi kiện rút yêu cầu, nguyên đơn triệu tập lần thứ hai mà vẫn vắng mặt, vụ án chưa có đủ điều kiện khởi kiện.

Khuyến nghị: Cần kiểm tra kỹ hồ sơ vụ việc để đảm bảo rằng tranh chấp chưa từng được giải quyết bằng bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật. Nếu đã có, cần xem xét liệu có thuộc các trường hợp ngoại lệ được phép khởi kiện lại hay không.

 

4. Không đủ điều kiện khởi kiện theo quy định của pháp luật

Một số vụ việc dân sự, pháp luật quy định phải qua thủ tục giải quyết tại cơ quan khác trước khi khởi kiện ra Tòa án. Nếu chưa thực hiện các thủ tục tiền tố tụng này, Tòa án sẽ trả lại đơn khởi kiện.

Ví dụ:

Tranh chấp về bồi thường trách nhiệm nhà nước do người thi hành công vụ gây ra, cần có văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định hành vi trái pháp luật của người thi hành công vụ.

Khuyến nghị: Nghiên cứu kỹ các quy định pháp luật liên quan đến loại tranh chấp để xác định có yêu cầu về điều kiện khởi kiện trước khi nộp đơn ra Tòa án hay không. Nếu có, cần thực hiện đầy đủ các thủ tục này.

5. Vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng dẫn đến bị hủy, sửa bản án

Mặc dù việc này xảy ra trong quá trình Tòa án giải quyết vụ án, nhưng những sai sót nghiêm trọng về thủ tục tố tụng có thể khiến quyền lợi của đương sự không được bảo vệ hoặc phải kéo dài thời gian giải quyết.

Các lỗi tố tụng thường gặp:

- Không triệu tập những người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan tham gia tố tụng

- Giải quyết vượt quá yêu cầu khởi kiện của đương sự

- Không tống đạt bản án cho đương sự vắng mặt, làm họ mất quyền kháng cáo

- Thiếu sót trong việc thu thập chứng cứ, đánh giá chứng cứ không khách quan, toàn diện

Khuyến nghị: Mặc dù đây là trách nhiệm của Tòa án, người dân cần chủ động theo dõi quá trình tố tụng, cung cấp đầy đủ chứng cứ, thông tin về những người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan. Nếu phát hiện sai sót trong quá trình tố tụng, cần kịp thời kiến nghị, khiếu nại hoặc kháng cáo theo quy định pháp luật để bảo vệ quyền lợi của mình.

 

Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi, hy vọng rằng, những ý kiến tư vấn này, sẽ giúp làm sáng tỏ các vấn đề mà Quý vị đang quan tâm. Để có thể làm rõ hơn và chi tiết từng vấn đề nêu trên cũng như các vấn đề pháp lý mà quý vị đang cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn. Xin vui lòng liên hệ ngay cho chúng tôi theo địa chỉ email: luatsaosang@gmail.com hoặc qua tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 để nhận được sự tư vấn, giải đáp và hỗ trợ từ Luật Sao Sáng. Trân trọng cảm ơn !