1. Bóc phốt là gì?

 “Phốt” trong cụm từ này có 2 nghĩa là nghĩa đen và nghĩa bóng. Các bạn trẻ không khó để nhận ra “phốt” ở đây là chỉ một công trình phụ ở cuối cùng của một căn nhà. Là nơi chứa đựng những chất thải của con người như chất thải sinh hoạt hay chất thải cá nhân và được che đậy một cách cẩn thận để không thoát những mùi hôi thối ra bên ngoài. Với nghĩa bóng “phốt” ở đây là chỉ những điều xấu xa, những tội lỗi, bí mật của một cá nhân, tổ chức,... muốn che đậy hành vi và không muốn để người khác biết đến nó.

Như vậy “Bóc phốt” là chỉ hành vi của cá nhân, tổ chức,... truyền miệng hoặc đăng lên các diễn đàn mạng xã hội như facebook, youtube,... để nói về một hành vi được coi là xấu theo ý kiến chủ quan.

Thực trạng phổ biến hiện nay trên Facebook các bạn trẻ thường xuyên bôi xấu nhau bằng những status, video, hình ảnh,... để vạch ra những điểm xấu của ai đó mà họ mắc phải để mọi người cùng biết. Tùy vào mức độ mà việc làm này mang ý nghĩa tích cực hoặc tiêu cực, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới người khác.

Mức độ xuất hiện của các vụ bóc phốt xảy ra hằng ngày, hàng giờ, nhiều đến nỗi dư luận cảm thấy đó là chuyện bình thường và coi như cơm bữa.

2. Vì sao xuất hiện tình trạng bốc phốt?

Có bao giờ các bạn trẻ tự suy ngẫm: “Tại sao mọi người lại bóc phốt nhau? Hay tại sao có vấn đề gì không thể tự giải quyết với nhau mà đem lên mạng xã hội? Vì sao đang yên ổn một người lại có thể dính phốt và cuộc sống của họ thay đổi chỉ sau một đêm?”

Có rất nhiều lý do để có thể đưa ra một quyết định bóc phốt người khác nhưng một vài lý do sau đây là tiêu biểu:

+ Trong giới nghệ sĩ chắc hẳn các bạn không còn xa lạ với việc các nghệ sĩ tự tạo ra “phốt” cho bản thân để tự PR bản thân và làm bản thân những người nghệ sĩ đó sẽ là chủ đề cho các “cư dân mạng” bàn tán để tạo nên độ “HOT”;

+ Hay do những mâu thuẫn trong cuộc sống hằng ngày, các bạn trẻ không thể giải quyết với nhau bằng lời nói, hành động nên đành nhờ các "giáo sư, tiến sĩ mạng" phân giải đúng sai bằng cách đăng “phốt” của nhau lên mạng xã hội để thu về những lời bình luận, các ý kiến của và thích thú khi bài đăng của mình thu về những lượt like, lượt share rầm rộ,...

3. Bóc phốt trên mạng xã hội

Mạng xã hội là một công cụ phổ biến hiện nay, mang lại những lợi ích to lớn cho xã hội. Nhưng đồng thời nó cũng đem lại rất nhiều phiền toái cho người sử dụng nó nếu không thận trọng.

Mạng xã hội không chỉ đơn thuần là chia sẽ những bức ảnh đẹp, những dòng trạng thái tích cực,... để lan truyền cảm hứng tích cực cho mọi người. Mà nó còn tiềm tàng rất nhiều những góc khuất mang tên “Bóc phốt”.

Thật nực cười đó là câu chuyện sai lầm của một ai đó, đơn giản là do họ sai với người này, người kia nhưng khi điều đó được đem lên mạng xã hội nó lại là chủ đề để những người “đục nước béo cò” có cơ hội bàn tán và rồi coi mình như những “anh hùng bàn phím” phân tích đúng sai và giải quyết nó trong khi không hề liên quan tới họ.

Vậy sau trào lưu “bóc phốt ” sẽ để lại hậu quả như thế nào?

Bạn Nguyễn Văn N đang là học sinh lớp 11 trường THPT Nguyễn Văn T vì dính phốt của bạn trên Facebook mà tự ti không dám đến lớp.

Chị Trần Thị M ở TP Hà Nội vì bị bạn đăng “Phốt” lên Facebook mà ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống, công việc của chị và chị đã nhiều lần có ý định tự sát vì không thể chịu nổi áp lực từ mạng xã hội.

4. Vậy câu hỏi đặt ra là, “bóc phốt” có vi phạm pháp luật hay không?

Thứ nhất, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác

Theo Hiến pháp 2013: “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình. Thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình được pháp luật bảo đảm an toàn”. Do đó, hình ảnh, thông tin cá nhân, địa chỉ nhà... đều được coi là thông tin cá nhân, bí mật cá nhân, bí mật gia đình và được pháp luật bảo vệ.

Xét trên phương diện pháp luật Việt Nam hiện hành, nếu dùng những lời lẽ thô tục, chửi bới trong bài đăng, bình luận trên MXH (hướng tới một cá nhân cụ thể), có thể sẽ bị xử lý về hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác. Theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 8 Luật An ninh mạng năm 2018, một trong những hành vi bị nghiêm cấm trên môi trường mạng là xúc phạm nghiêm trọng danh dự, uy tín, nhân phẩm của người khác.

Ngoài ra, theo điểm a khoản 1 Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP ngày 3-2-2020  về  xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử thì hành vi lợi dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức; danh dự, nhân phẩm của cá nhân sẽ bị phạt từ 10-20 triệu đồng (mức phạt này áp dụng đối với tổ chức, trường hợp cá nhân vi phạm thì mức phạt tiền bằng ½ mức phạt tiền đối với tổ chức).

Thứ hai, Tội làm nhục người khác và Tội vu khống theo Bộ luật Hình sự 2015

Quá trình “bóc phốt” trên đều sử dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông, phương tiện điện tử nên nếu xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác có thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội làm nhục người khác theo Khoản 2 Điều 155 Bộ luật Hình sự năm 2015 với khung hình phạt từ 03 tháng đến 02 năm tù.

Tiếp theo, nếu hành vi “bóc phốt” là bịa đặt hoặc lan truyền những điều sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng đến nhân phẩm, danh dự trên mạng xã hội thì có thể bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm theo khoản 2 Điều 156 Bộ luật Hình sự 2015.

Thứ ba, sử dụng trái phép hình ảnh, thông tin của người khác

Theo Điều 32 Bộ luật dân sự 2015 quy định về Quyền của cá nhân đối với hình ảnh thì cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình.Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý. Ngoài ra, Điều 38 Bộ luật Dân sự năm 2015 cũng quy định, việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến đời sống riêng tư, bí mật cá nhân phải được người đó đồng ý, việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến bí mật gia đình phải được các thành viên gia đình đồng ý, trừ trường hợp luật có quy định khác.

Theo đó, trường hợp tự ý đăng tải hình ảnh, thông tin cá nhân của người khác nhằm mục đích “bóc phốt” trên MXH có thể sẽ bị xử lý theo điểm e khoản 3 Điều 102 của Nghị định 15/2020/NĐ-CP với mức phạt từ 10 triệu -20 triệu đồng cho hành vi: e) Thu thập, xử lý và sử dụng thông tin của tổ chức, cá nhân khác mà không được sự đồng ý hoặc sai mục đích theo quy định của pháp luật.

Thứ tư, về trách nhiệm dân sự

Căn cứ Điều 584 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì nếu bạn có hành vi xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường.

Theo Điều 592 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm bao gồm:

“a) Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại;

b) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút;

c) Thiệt hại khác do luật quy định”

Ngoài ra, bạn còn phải bồi thường cho người bị xâm phạm một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận. Nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có danh dự; nhân phẩm; uy tín bị xâm phạm không quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.

Tóm lại, qua các phân tích trên có thể thấy rằng: Mạng xã hội Internet cũng như ngoài đời thật, những câu chửi rủa hay vạch mặt nhau không chỉ nói lên văn hoá ứng xử giữa người với người, mà còn là một hành vi vi phạm pháp luật, nếu vượt quá giới hạn cho phép thì có thể dẫn đến những hậu qua nghiêm trọng.