NGƯỜI VAY TIỀN QUA ĐỜI, KHOẢN NỢ ĐƯỢC XỬ LÝ NHƯ THẾ NÀO THEO QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT?
Tình huống: Năm 2019, anh trai tôi có cho bạn thân là anh K vay 400.000.000 đồng (Bốn trăm triệu đồng) để mua xe tải phục vụ việc vận chuyển hàng hóa. Hai bên có lập giấy vay tiền ghi rõ nội dung “vay không tính lãi, trả khi có điều kiện kinh tế”.
Đến cuối năm 2022, anh K mới trả được 150.000.000 đồng. Sau đó, do công việc làm ăn khó khăn, anh K xin khất nợ. Đầu năm 2024, anh K không may qua đời do tai nạn giao thông.
Vài tháng sau, anh trai tôi đến thăm hỏi và chia buồn với gia đình anh K, nhưng không đề cập đến khoản vay. Đến giữa năm 2025, anh trai tôi mới liên hệ với vợ anh K để yêu cầu thanh toán phần nợ còn lại. Tuy nhiên, vợ anh K cho biết không nắm được việc vay mượn này, đồng thời cho rằng khoản tiền vay là trách nhiệm cá nhân của anh K nên gia đình không có nghĩa vụ phải trả.
Luật sư cho tôi hỏi, trường hợp khoản nợ của anh K với anh trai tôi giờ phải xử lý như thế nào? Có cách nào để anh trai tôi lấy lại được tiền đã cho vay không?
1. Quy định pháp luật
Liên quan đến trường hợp của bạn, Bộ luật dân sự năm 2015 có quy định như sau:
Điều 615. Thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại
“1. Những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
2. Trường hợp di sản chưa được chia thì nghĩa vụ tài sản do người chết để lại được người quản lý di sản thực hiện theo thỏa thuận của những người thừa kế trong phạm vi di sản do người chết để lại.
3. Trường hợp di sản đã được chia thì mỗi người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng nhưng không vượt quá phần tài sản mà mình đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
4. Trường hợp người thừa kế không phải là cá nhân hưởng di sản theo di chúc thì cũng phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như người thừa kế là cá nhân.”
Điều 620. Từ chối nhận di sản
“1. Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.”
Như vậy, theo quy định Bộ luật Dân sự 2015, trường hợp người có nghĩa vụ trả nợ chết thì người thừa kế của người này phải thực hiện nghĩa vụ trả nợ trong phạm vi di sản thừa kế được hưởng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác với người cho vay. Đặc biệt, người thừa kế không được quyền từ chối nhận di sản trong trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh thực hiện nghĩa vụ trả nợ đối với người khác.
Tuy nhiên, cũng cần lưu ý trường hợp nếu trong giấy vay nợ các bên có thỏa thuận về việc chỉ duy nhất người vay là người phải trả nợ thì khi người vay chết, hợp đồng vay tiền sẽ chấm dứt theo quy định tại khoản 3 Điều 422 Bộ luật Dân sự 2015.
2. Hướng xử lý để yêu cầu trả nợ
Đối với trường hợp của bạn, chúng tôi tư vấn cho bạn phương án giải quyết vụ việc như sau:
2.1. Đàm phán, thỏa thuận:
Thời điểm người thân của bạn đề nghị gia đình anh K trả nợ có thể người thân của bạn chưa chứng minh giao dịch vay tiền là có thật khiến cho bên được đề nghị từ chối thanh toán khoản nợ và hai bên chưa đạt được một thỏa thuận chung.
Người thân của bạn cần chuẩn bị những tài liệu, phương tiện liên quan đến giao dịch cho vay như: Giấy vay tiền (bản gốc có chữ ký của hai bên); giấy tờ chứng minh việc anh K đã thanh toán một phần tiền vay; bản ghi âm, ghi hình (nếu có);… để có cơ sở làm việc với trực tiếp với gia đình anh K nhằm thỏa thuận vấn đề trả khoản tiền vay.
2.2. Yêu cầu cơ quan có thẩm quyền giải quyết
Trường hợp người thân của bạn đã đề nghị trả nợ một cách thiện chí nhưng vẫn không nhận được sự hợp tác từ gia đình anh K, hai bên không thể thỏa thuận được với nhau thì người thân của bạn có thể khởi kiện người thừa kế của anh K ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền để yêu cầu giải quyết theo quy định pháp luật.
Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi, hy vọng rằng, những ý kiến tư vấn này, sẽ giúp làm sáng tỏ vấn đề mà Quý vị đang quan tâm. Để có thể làm rõ hơn và chi tiết từng vấn đề nêu trên cũng như các vấn đề pháp lý mà Quý vị đang cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn. Xin vui lòng liên hệ ngay cho chúng tôi theo địa chỉ email: luatsaosang@gmail.com hoặc qua Tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 - 0972.17.27.57 để nhận được sự tư vấn, giải đáp và hỗ trợ từ Luật Sao Sáng. Trân trọng cảm ơn!
