1. Khái niệm

   Trong xã hội hiện đại, mối quan hệ cha con không chỉ mang ý nghĩa về mặt tình cảm, mà còn có giá trị pháp lý quan trọng. Việc xác nhận cha con giúp bảo vệ quyền lợi của đứa trẻ, xác định trách nhiệm của người cha đối với con cái và là cơ sở để giải quyết các vấn đề liên quan đến tài sản, quyền nuôi dưỡng hay quyền thừa kế. Tuy nhiên, không phải lúc nào mối quan hệ này cũng rõ ràng ngay từ đầu, đặc biệt là khi cha mẹ không đăng ký kết hôn hoặc khi có sự tranh chấp về huyết thống. Chính vì vậy, thủ tục xác nhận cha con là một bước quan trọng, không chỉ đảm bảo quyền lợi hợp pháp mà còn là bước đầu tiên để xây dựng một mối quan hệ gia đình vững chắc và đầy đủ trách nhiệm.

Như vậy thủ tục xác nhận cha con là một quy trình pháp lý nhằm xác định mối quan hệ giữa người cha và đứa trẻ, thường được thực hiện trong các trường hợp chưa có sự xác nhận rõ ràng (ví dụ: khi cha mẹ không đăng ký kết hôn, hoặc khi có tranh chấp về quyền làm cha).

2. Quyền nhận cha, con của mỗi cá nhân.

Căn cứ vào các điều 89, 90, 91 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014

- Xác định con:

+ Người không được nhận là cha, mẹ của một người có thể yêu cầu Tòa án xác định người đó là con mình.

+ Người được nhận là cha, mẹ của một người có thể yêu cầu Tòa án xác định người đó không phải là con mình.

- Quyền nhận cha, mẹ:

+ Con có quyền nhận cha, mẹ của mình, kể cả trong trường hợp cha, mẹ đã chết.

+ Con đã thành niên nhận cha, không cần phải có sự đồng ý của mẹ; nhận mẹ, không cần phải có sự đồng ý của cha.

-  Quyền nhận con:

+ Cha, mẹ có quyền nhận con, kể cả trong trường hợp con đã chết.

+ Trong trường hợp người đang có vợ, chồng mà nhận con thì việc nhận con không cần phải có sự đồng ý của người kia.

- Người có quyền yêu cầu xác nhận cha, con:

Theo quy định tại Điều 102 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định người có quyền yêu cầu xác định cha cho con bao gồm:

+ Cha, con đã thành niên không bị mất năng lực hành vi dân sự có quyền yêu cầu cơ quan đăng ký hộ tịch xác định con, cha cho mình trong trường hợp không có tranh chấp.

+ Cha, con theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự, có quyền yêu cầu Tòa án xác định con, cha cho mình trong trường hợp có tranh chấp, người được yêu cầu xác định là cha, con đã chết và người yêu cầu xác định cha, con chết.

+ Cá nhân, cơ quan, tổ chức sau đây có quyền yêu cầu Tòa án xác định cha cho con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự; xác định con cho cha chưa thành niên hoặc mất năng lực hành vi dân sự:

• Cha, mẹ, con, người giám hộ;
• Cơ quan quản lý nhà nước về gia đình;
• Cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em;
• Hội liên hiệp phụ nữ.

3. Thủ tục nhận cha con theo quy định của pháp luật

3.1. Các phương thức xác nhận cha cho con hiện nay

Thẩm quyền nhận cha cho con thuộc về cơ quan đăng ký hộ tịch và tòa án, cụ thể:

• UBND cấp huyện nơi cư trú của người được nhận là cha con thực hiện đăng ký nhận cha con giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài; giữa công dân Việt Nam cư trú ở trong nước với công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài; giữa công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài với nhau; giữa công dân Việt Nam đồng thời có quốc tịch nước ngoài với công dân Việt nam hoặc với người nước ngoài; giữa người nước ngoài với nhau mà một hoặc cả hai bên thường trú tại Việt Nam.
• UBND cấp xã có thẩm quyền xác nhận cha, con theo quy định của pháp luật về hộ tịch trong trường hợp còn lại không có tranh chấp;
• Tòa án có thẩm quyền xác nhận cha, con trong trường hợp có tranh chấp hoặc người được yêu cầu xác định là cha, con đã chết và trường hợp người có yêu cầu xác định cha, con chết.

3.2. Thủ tục xác nhận cha con tại Uỷ ban nhân dân cấp xã

Căn cứ Điều 25 Luật hộ tịch năm 2014 quy định:

"1. Người yêu cầu đăng ký nhận cha, mẹ, con nộp tờ khai theo mẫu quy định và chứng cứ chứng minh quan hệ cha con hoặc mẹ con cho cơ quan đăng ký hộ tịch. Khi đăng ký nhận cha, mẹ, con các bên phải có mặt.

2. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ giấy tờ theo quy định tại khoản 1 Điều này, nếu thấy việc nhận cha, mẹ, con là đúng và không có tranh chấp, công chức tư pháp - hộ tịch ghi vào Sổ hộ tịch, cùng người đăng ký nhận cha, mẹ, con ký vào Sổ hộ tịch và báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cấp trích lục cho người yêu cầu.

Trường hợp cần phải xác minh thì thời hạn được kéo dài thêm không quá 05 ngày làm việc."

Theo căn cứ trên thì thủ tục nhận cha, con như sau:

- Thẩm quyền: Uỷ ban nhân dân cấp xã

- Hồ sơ:

+ Tờ khai theo quy định

+ Chứng cứ chứng minh quan hệ cha con

- Thời gian giải quyết: 3 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ, trong trường hợp cần xác minh thì thời hạn được kéo dài không quá 5 ngày làm việc.

3.3. Thủ tục xác nhận cha con tại Uỷ ban nhân dân cấp huyện

Căn cứ điều 44 Luật Hộ tịch 2014;

• Người yêu cầu đăng ký nhận cha, mẹ, con nộp tờ khai theo mẫu quy định và giấy tờ, đồ vật hoặc các chứng cứ khác để chứng minh quan hệ cha con hoặc mẹ con cho cơ quan đăng ký hộ tịch. Trường hợp đăng ký nhận cha, mẹ, con giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài hoặc giữa người nước ngoài với nhau thì người nước ngoài phải nộp thêm bản sao hộ chiếu hoặc giấy tờ có giá trị thay hộ chiếu để chứng minh về nhân thân.
• Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận đủ giấy tờ theo quy định tại khoản 1 Điều này, công chức làm công tác hộ tịch xác minh, niêm yết việc nhận cha, mẹ, con tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp huyện trong thời gian 07 ngày liên tục, đồng thời gửi văn bản đề nghị Ủy ban nhân dân cấp xã nơi thường trú của người được nhận là cha, mẹ, con niêm yết trong thời gian 07 ngày liên tục tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã.
• Phòng Tư pháp báo cáo và đề xuất Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định việc đăng ký nhận cha, mẹ, con, nếu thấy đủ điều kiện thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện giải quyết.
• Khi đăng ký nhận cha, mẹ, con các bên phải có mặt; công chức làm công tác hộ tịch ghi vào Sổ hộ tịch, cùng các bên ký vào Sổ hộ tịch. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện cấp trích lục cho các bên.

3.4. Thủ tục tiến hành xác nhận tại Tòa án

- Hồ sơ khởi kiện

• Thủ tục tiến hành xác nhận tại Tòa án
• Giấy tờ pháp lý cá nhân của người khởi kiện, người bị kiện như CCCD/Hộ chiếu;
• Giấy khai sinh của con;
• Giấy tờ chứng minh giữa người yêu cầu và người bị yêu cầu có quan hệ cha con

- Thủ tục

• Người khởi kiện nộp đơn đến Tòa án nhân dân cấp huyện nơi cư trú của bị đơn để yêu cầu giải quyết.
• Sau khi nhận được khởi kiện Tòa án sẽ xem xét giải quyết nếu thuộc thẩm quyền giải quyết theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự.
• Quyết định của Tòa án được gửi cho cơ quan đăng ký hộ tịch để ghi chú theo quy định của pháp luật hộ tịch.

Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi, hy vọng rằng, những ý kiến tư vấn này, sẽ giúp làm sáng tỏ các vấn đề mà Quý vị đang quan tâm. Để có thể làm rõ hơn và chi tiết từng vấn đề nêu trên cũng như các vấn đề pháp lý mà Quý vị đang cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn. Xin vui lòng liên hệ ngay cho chúng tôi theo địa chỉ email: luatsaosang@gmail.com hoặc qua Tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 - 0972.17.27.57 để nhận được sự tư vấn, giải đáp và hỗ trợ từ Luật Sao Sáng. Trân trọng cảm ơn!