Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm quy định tại Bộ luật Hình sự

Quy định tại Điều 240 Bộ luật Hình sự năm 2015: Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người.

1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

1. Đưa ra hoặc cho phép đưa ra khỏi vùng dịch bệnh động vật, thực vật, sản phẩm động vật, thực vật hoặc vật phẩm khác có khả năng lây truyền dịch bệnh nguy hiểm cho người, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác;
2. Đưa vào hoặc cho phép đưa vào lãnh thổ Việt Nam động vật, thực vật hoặc sản phẩm động vật, thực vật bị nhiễm bệnh hoặc mang mầm bệnh nguy hiểm có khả năng lây truyền cho người;
3. Hành vi khác làm lây lan dịch bệnh cho người.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:

1. Dẫn đến phải công bố dịch thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh hoặc Bộ trưởng Bộ Y tế;
2. Làm chết người.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm:

1. Dẫn đến phải công bố dịch thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ;
2. Làm chết 02 người trở lên.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Các yếu tố cấu thành tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người

Mặt khách quan: có hành vi đưa ra hoặc cho phép đưa ra khỏi vùng dịch bệnh động vật, thực vật; sản phẩm động vật, thực vật hoặc vật phẩm khác có khả năng truyền dịch bệnh nguy hiểm cho người, gây chết người. Có hành vi đưa vào hoặc cho phép đưa vào Việt Nam động vật, thực vật hoặc sản phẩm động vật, thực vật bị nhiễm bệnh hoặc mang mầm bệnh nguy hiểm có khả năng lây truyền cho người. Có hành vi khác, thường là không hành động làm lây lan dịch bệnh cho người. Tức là bất kỳ hành vi nào khác vi phạm quy định về phòng, chống dịch bệnh nguy hiểm như: không tiêu huỷ động vật, thực vật bị nhiễm bệnh, không khoanh vùng tẩy uế khu vực bị dịch bệnh, không tiến hành cách ly người bị nhiễm bệnh…tạo điều kiện thuận lợi làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người. Các hành vi đó phải gây hậu quả là làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người, đây là dấu hiệu cấu thành cơ bản của tội này.

Khách thể: Các hành vi nêu trên xâm phạm đến quy định về phòng, chống dịch ở người, cụ thể là vi phạm Luật phòng, chống bệnh truyền nhiễm và các văn bản khác liên quan. Ngoài ra, các hành vi nêu trên còn có thể xâm phạm đến tính mạng, sửa khoẻ, tài sản của người khác.

Mặt chủ quan và chủ thể: Người phạm tội thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý và chủ thể là bất ký người nó có năng lực trách nhiệm hình sự.

Về hình phạt: Mức hình phạt của tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người được chia thành 03 khung:

• Khung 1: Có mức phạt tiến từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
• Khung 2: Có mức phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.
• Khung 3: Có mức phạt tù từ 10 năm đến 12 năm.

Ngoài việc áp dụng một trong các hình phạt chính, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồn, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Một số quy định của pháp luật liên quan đến việc thi hành Luật phòng, chống bệnh truyền nhiễm

Quy định trong Bộ luật Hình sự năm 2015 đối với một số hành vi vi phạm pháp luật phòng, chống truyền nhiễm:

• Hành vi đưa thông tin không đúng tình hình dịch bệnh trên mạng internet có thể bị truy tố theo Điều 288 của Bộ luật Hình sự năm 2015 “Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông”.
• Hành vi đầu cơ để thu lợi bất chính đối với mặt hàng liên quan thiết yếu trong việc phòng, chống dịch bệnh như khẩu trang, nước rửa tay,… trong việc phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm có thể bị truy tố theo Điều 196 Bộ luật Hình sự năm 2015 “Tội đầu cơ”.

Ngoài ra, để góp phần ngăn chặn sự gia tăng phức tạp của dịch bệnh Covid-19, Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân Tối cao hướng dẫn áp dụng pháp luật và tổ chức xét xử đối với một số hành vi vi phạm pháp luật phổ biến có đủ yếu tố cấu thành tội phạm trong phòng, chốnh dịch bệnh.

Hướng dẫn xác định tội danh theo quy định của Bộ luật Hình sự tại Công văn số 45/TANDTC-PC về việc xét xử tội phạm liên quan đến phòng, chống dịch Covid-19 ngày 30/03/2020.

Người đã được thông báo mắc bệnh; người nghi ngờ mắc bệnh hoặc trở về từ vùng dịch bệnh Covid-19 đã được thông báo cách ly thực hiện một trong các hành vi: trốn khỏi nơi cách ly; không tuân thủ quy định về cách ly; từ chối, trốn tránh việc áp dụng biện pháp cách ly, cưỡng chế cách ly; không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc khai báo gian dối gây lây truyền dịch bệnh Covid-19 cho người khác thì bị coi là trường hợp thực hiện “hành vi khác làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người” quy định tại điểm c khoản 1 Điều 240.

Người chưa bị xác định mắc bệnh Covid-19 nhưng sống trong khu vực đã có quyết định cách ly, quyết định phong toả thực hiện một trong các hành vi: trốn khỏi khu vực cách ly, khu vực bị phong toả; không tuân thủ quy định cách ly; từ chối, trốn tránh việc áp dụng biện pháp cách ly, cưỡng chế cách ly; không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc khai báo gian dối gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng trở lên do phát sinh chi phí phòng, chống dịch bệnh thì bị xử lý về tội vi phạm quy định về an toàn ở nơi đông người quy định tại Điều 295.

Đồng thời, Công văn còn quy định cụ thể những hành vi và hướng dẫn về áp dụng hình phạt, biện pháp tư pháp, hướng dẫn tổ chức xét xử đối với vụ án liên quan đến phòng, chống dịch bệnh Covid-19.

Như vậy, tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, cũng như mức hình phạt của tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người được quy định tại Điều 240 Bộ luật Hình sự cho thấy: mức cao nhất của khung hình phạt quy định tại khoản 3 là đến 12 năm tù.