1. Căn cứ pháp lý chính

• Luật Công nghiệp Công nghệ Số 2025 (có hiệu lực từ 01/01/2026).
• Bộ luật Dân sự 2015 – Điều 105 (tài sản), Điều 115 (quyền tài sản).
• Các dự thảo Nghị định hướng dẫn về:
  • Quản lý tài sản mã hóa;
  • Quản lý sàn giao dịch tài sản mã hóa;
  • Chống rửa tiền với tài sản số.
• Luật Phòng, chống rửa tiền 2022 (mở rộng đến giao dịch tài sản ảo).

(Lưu ý: Phần căn cứ dựa theo các báo cáo chính thức của Bộ Thông tin & Truyền thông và nội dung được công bố trên cổng thông tin pháp luật.)

2. Tài sản mã hóa được pháp luật thừa nhận như thế nào?

Tại điểm b, khoản 2, điều 47 Luật công nghiệp công nghệ số 2025 quy định:

“Tài sản mã hóa là một loại tài sản số sử dụng công nghệ mã hóa hoặc công nghệ số có chức năng tương tự để xác thực đối với tài sản trong quá trình tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao. Tài sản mã hóa không bao gồm chứng khoán, các dạng số của tiền pháp định và tài sản tài chính khác theo quy định của pháp luật về dân sự; tài chính”

Như vậy, tiền mã hóa (cryptocurrency) được coi là tài sản, nhưng không phải phương tiện thanh toán. Điều này giúp thị trường minh bạch hơn, hạn chế việc sử dụng crypto vào các hoạt động trái phép.

3. Cơ hội lớn cho nhà đầu tư cá nhân

3.1. Crypto trở thành tài sản hợp pháp

Từ này 01/01/2026, khi Luật công nghiệp công nghệ số 2025 có hiệu lực, dựa theo quy định tại điểm b, khoản 2, điều 47 thì người dân có quyền:

• Sở hữu, chuyển nhượng và lưu giữ crypto như một loại tài sản theo quy định của luật dân sự.

• Crypto có thể được sử dụng để thế chấp trong các giao dịch vay, tức là bạn có thể dùng tài sản mã hóa như một tài sản bảo đảm cho khoản vay — một bước tiến lớn trong việc “thực vật hoá” tài sản ảo.
• Khi xảy ra tranh chấp, lừa đảo hoặc mất mát (bị chiếm đoạt tài sản ảo), chủ sở hữu crypto có thể yêu cầu pháp luật bảo vệ quyền sở hữu, đòi bồi thường hoặc phục hồi tài sản. Đây là điểm khác biệt quan trọng so với việc crypto nằm trong “vùng xám” pháp lý như trước đây.
• Trong các dự án Web3 hoặc startup blockchain, việc huy động vốn bằng token hay phát hành dạng crypto-token cũng được công nhận: crypto-token có thể được ghi nhận là tài sản hợp pháp khi huy động vốn, trở thành phần vốn góp chính thức.

3.2. Dòng vốn nước ngoài đổ vào thị trường Web3 Việt Nam

Khi tài sản mã hóa chính thức được pháp luật Việt Nam công nhận từ 01/01/2026, môi trường đầu tư Web3 vốn “mù mờ pháp lý” trong nhiều năm sẽ bước sang giai đoạn minh bạch – an toàn – dễ dự đoán hơn.

Điều này tạo ra tác động kép:

• Các quỹ đầu tư quốc tế (Singapore, Hong Kong, Dubai, Thụy Sĩ…) sẽ không còn e ngại vấn đề “thiếu khung pháp lý” khi rót vốn vào mô hình crypto / blockchain tại Việt Nam.
• Việt Nam đang được nhìn nhận như trung tâm nhân lực Web3 hàng đầu châu Á: lập trình blockchain, smart contract, AI + blockchain. Khung pháp lý rõ ràng chính là “mảnh ghép cuối cùng” để Việt Nam trở thành điểm đến mới của dòng vốn Web3 trong khu vực, cạnh tranh trực tiếp với Singapore.
• Các nhà đầu tư ngoại cũng sẽ dễ dàng:

• lập quỹ đầu tư chuyên về tài sản kỹ thuật số;
• mua cổ phần bằng crypto hoặc sử dụng token hóa làm tài sản góp vốn;
• hợp tác với doanh nghiệp Việt Nam triển khai dịch vụ hạ tầng Web3 (ví tiền số, bảo mật, lưu ký…).

Nói cách khác, việc “hợp pháp hóa crypto” sẽ mở cửa dòng vốn ngoại theo cách mà thị trường Việt Nam chưa từng có trong lĩnh vực công nghệ số.

3.3. Startup blockchain “bung nở”

Khi hành lang pháp lý chính thức mở ra, hệ sinh thái startup Web3 tại Việt Nam nhiều khả năng sẽ bùng nổ mạnh mẽ trên hàng loạt mảng:

• Sàn giao dịch phi tập trung (DEX): các đội ngũ Việt Nam có thể vận hành nền tảng DEX hợp pháp, đăng ký giấy phép và gọi vốn bài bản thay vì hoạt động “ngầm”.
• NFT Marketplace: giao dịch, mua bán NFT sẽ được thừa nhận dưới tư cách “tài sản kỹ thuật số” → dễ bảo vệ quyền sở hữu NFT, bản quyền, tác phẩm số.
• Game on-chain / GameFi 2.0: Việt Nam vốn là “cường quốc game blockchain” → khi có khung pháp lý, dòng vốn và nhân lực sẽ tập trung trở lại.
• Dịch vụ dữ liệu, cơ sở hạ tầng blockchain: node providers, oracle, bảo mật, lưu ký tài sản số…
• Token hóa tài sản thật (RWA – Real World Assets): bất động sản, trái phiếu, hàng hóa… có thể được token hóa và giao dịch trên nền tảng blockchain theo chuẩn pháp luật mới.

Đặc biệt quan trọng:
Luật mới cho phép các startup gọi vốn thông qua phát hành token theo cơ chế “chứng khoán hóa” (tương tự mô hình security token tại Mỹ và châu Âu).

Điều này có nghĩa là:

• Token không còn mập mờ “tiện ích hay chứng khoán” — mà được phân loại rõ ràng;
• Doanh nghiệp có thể phát hành token như một dạng cổ phần số, đăng ký công khai và được bảo hộ;
• Nhà đầu tư được pháp luật bảo vệ khi có tranh chấp, lừa đảo hoặc thất lạc tài sản.

Nhờ đó, startup Việt Nam có thể gọi vốn hợp pháp – công khai – chuyên nghiệp, thu hút được cả quỹ trong nước và quốc tế, thay vì dựa vào các vòng huy động “âm thầm” như trước đây.

4. Vấn đề pháp lý mà nhà đầu tư phải lưu ý

4.1. Thuế đối với tài sản mã hóa

Khi crypto được công nhận là tài sản hợp pháp, nghĩa vụ thuế chắc chắn sẽ đi kèm. Khung chính sách mới dự kiến áp dụng:

• Thuế thu nhập cá nhân đối với phần lợi nhuận từ giao dịch, chuyển nhượng hoặc staking;
• Thuế VAT đối với các dịch vụ liên quan đến token, đặc biệt là nền tảng cung cấp dịch vụ công nghệ số;
• Nghĩa vụ kê khai giao dịch tại các sàn giao dịch được cấp phép tại Việt Nam.

Nếu không kê khai, cố tình che giấu doanh thu từ crypto, nhà đầu tư có thể bị truy thu, xử phạt vi phạm hành chính, thậm chí bị xem xét trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu trốn thuế có tổ chức.

4.2. Quản lý danh tính và phòng chống rửa tiền

Crypto vốn mang tính ẩn danh, nhưng một khi được pháp luật công nhận, nhà nước sẽ siết chặt kiểm soát để phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và gian lận.

• Mọi tài khoản trên sàn giao dịch phải KYC đầy đủ (xác minh danh tính, khuôn mặt, số điện thoại, tài khoản ngân hàng).
• Giao dịch có giá trị lớn sẽ phải báo cáo theo Luật Phòng, chống rửa tiền.
• Những giao dịch qua ví tự quản (cold wallet, non-custodial wallet) vẫn được phép, nhưng nếu phát sinh dấu hiệu bất thường, chúng có thể bị đưa vào diện kiểm soát đặc biệt.

4.3. Rủi ro biến động giá – pháp lý không thể bảo vệ thiệt hại thị trường

Dù được công nhận là tài sản, crypto không phải là tài sản được nhà nước bảo lãnh.

• Biến động giá mạnh, “bốc hơi” giá trị chỉ sau vài giờ;
• Rủi ro bị thao túng thị trường (pump & dump), cá voi điều khiển giá;
• Các dự án “ma”, dự án rugpull, dev xả token ồ ạt khiến giá sập không phanh.

Pháp luật chỉ bảo vệ quyền sở hữu, không bảo vệ giá trị. Nhà đầu tư phải tự chịu hoàn toàn rủi ro khi thị trường biến động mạnh.

4.4. Rủi ro sàn giao dịch không được cấp phép

Từ năm 2026, chỉ những sàn giao dịch được Bộ Thông tin & Truyền thông cấp phép mới được phép hoạt động tại Việt Nam. Đây sẽ là ranh giới then chốt:

• Giao dịch trên sàn “chui” không được pháp luật công nhận;
• Tài sản có thể bị đóng băng trong quá trình điều tra;
• Nhà đầu tư mất quyền yêu cầu bồi thường hoặc bảo vệ pháp lý nếu bị hack, mất tài sản hoặc sàn bỏ trốn.

5. Khuyến nghị dành cho nhà đầu tư và doanh nghiệp Web3

Luật mới tạo cơ hội rất lớn, nhưng thị trường tài sản mã hóa vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nhà đầu tư và doanh nghiệp cần hành động chủ động để tham gia an toàn và đúng pháp luật.

5.1. Nắm rõ nghĩa vụ thuế và kê khai tài sản

Ngay khi luật có hiệu lực, nhà đầu tư bắt buộc:

• Kê khai thu nhập từ giao dịch crypto;
• Tuân thủ nghĩa vụ thuế theo hướng dẫn của Bộ Tài chính;
• Lưu giữ lịch sử giao dịch để chứng minh nguồn tiền khi cần.

Doanh nghiệp phải xây dựng hệ thống chống rửa tiền – báo cáo giao dịch lớn – lưu trữ hồ sơ theo chuẩn của Luật Phòng chống rửa tiền.

5.2. Lựa chọn sàn giao dịch được cấp phép

Chỉ giao dịch trên sàn được Bộ Thông tin & Truyền thông cấp phép.
Giao dịch trên sàn “chui” có thể đối mặt với:

• Không được bảo vệ khi tranh chấp;
• Tài sản bị phong tỏa, thu giữ;
• Rủi ro lừa đảo, hack, rugpull…

5.3. Tự bảo vệ tài sản trước biến động thị trường

Luật công nhận crypto là tài sản, nhưng không công nhận crypto là tiền và không bảo lãnh lợi nhuận.
Nhà đầu tư phải:

• Tự chịu biến động giá;
• Kiểm soát rủi ro thanh khoản;
• Tránh tâm lý FOMO;
• Tự thẩm định dự án trước khi xuống tiền.

5.4. Doanh nghiệp Web3 cần chuẩn hóa pháp lý nội bộ

Để hoạt động hợp pháp, doanh nghiệp blockchain cần:

• Đăng ký ngành nghề công nghệ số theo luật mới;
• Chuẩn hóa hợp đồng dịch vụ, hợp đồng đầu tư token;
• Có bộ quy trình AML/KYC;
• Đăng ký, xin giấy phép theo từng mảng: ví, lưu ký, sàn, phát hành token…

Doanh nghiệp nên có luật sư chuyên crypto – công nghệ đồng hành ngay từ đầu để tránh vi phạm không đáng có.

Việc Việt Nam chính thức luật hóa tài sản mã hóa đánh dấu bước tiến quan trọng trong hành lang pháp lý của nền kinh tế số. Nhà đầu tư giờ đây có thể tham gia thị trường một cách hợp pháp, minh bạch và được bảo vệ, thay vì hoạt động trong “vùng xám”. Tuy nhiên, để đầu tư hiệu quả và bền vững, người dân cần hiểu rõ cơ chế quản lý, nghĩa vụ thuế, rủi ro thị trường và tuân thủ quy định pháp luật mới.

Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi, hy vọng rằng, những ý kiến tư vấn này, sẽ giúp làm sáng tỏ vấn đề mà Quý vị đang quan tâm. Để có thể làm rõ hơn và chi tiết từng vấn đề nêu trên cũng như các vấn đề pháp lý mà Quý vị đang cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn. Xin vui lòng liên hệ ngay cho chúng tôi theo địa chỉ email: luatsaosang@gmail.com hoặc qua Tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 để nhận được sự tư vấn, giải đáp và hỗ trợ từ Luật Sao Sáng. Trân trọng cảm ơn!